Bijdrage Begroting provincie 2023

Voorzitter,

Ik draag vandaag kaplaarzen. Die laarzen symboliseren dat ons voedselsysteem een belangrijke sleutel is voor een gezonde toekomst. Ze symboliseren dat we moeten stoppen met schijnoplossingen. Ze symboliseren dat we iets moeten gaan doen!

Allerlei bio-boeren zíjn al aan het werk voor Noord-Holland. Zij is hier vandaag naartoe gekomen om te laten zien dat ze met behoud van gezonde bodem en natuur, ons voedsel telen. Een landschap dat gezond is, ook voor toekomstige generaties. Die biologische boeren willen wij als Partij voor de Dieren op een voetstuk plaatsen, met mijn groene laarzen, groen overhemd, en groene zakdoek. Ze zijn de sleutel naar een gezond voedselsysteem, waarbij ze tegelijkertijd de uitstoot van stikstof verminderen en de biodiversiteit versterken. Ze kwamen vandaag hun Groenboerenplan brengen, dat ik graag in ontvangst heb genomen. Het is een plan voor de toekomst, met een oproep aan politici om daadwerkelijk te gaan doen, en niet langer alleen te blijven praten.

Al decennia leidt dat gepraat in de politiek tot ‘geitenpaadjes’. Dat klinkt misschien agrarisch, maar dat is het niet. Het zijn schijnoplossingen: in de stikstofaanpak, de kunstmestproductie vanuit dierenmest of bij de pulsvisserij. Politici proberen net zo lang om een onderwerp heen te draaien, met het woordenboek in de hand, zoekende naar een schijnbare uitleg van een woord, om door te kunnen gaan op de oude voet.

Voorzitter het zijn allemaal praatjes. We proberen een krom systeem recht te praten. Praatjes die leiden tot geitenpaadjes noem ik geitenpraatjes. Praatjes die niets oplossen. Geiten zijn trouwens veel inventiever.

En ondertussen tikt de tijd door. De Raad van State draait de duimschroeven aan.
De hoogste rechter blokkeert – gelukkig – de geitenpaadjes en die constateert dat de politiek de afspraken niet nakomt.

Dat zien we ook terug in deze Staten. Dat begon nu bijna vier jaar geleden, na de verkiezingen. De belofte was: “Duurzaam doorpakken”. We schrijven 2019.

Het doel was toen om NNN, dat in 2018 al af had moeten zijn, af te ronden in 2027. Met het huidige tempo is nog zeker 10 jaar nodig om dit voor elkaar te krijgen. En dat is een uiterst positieve schatting, want laatste loodjes wegen doorgaans het zwaarst. De plannen schuiven steeds verder op.

In 2019 hadden we al een crisis door stikstof. De gedeputeerde zei dat dit onwenselijk was voor de natuur en voor de vergunningverlening voor onder meer de bouw. Anno 2022 haalt de RvS een streep door alle geitenpaadjes. Zogenaamd emissiearme stalvloeren? Een streep erdoor. Bouwvrijstelling? Een streep. Extern salderen? Deels gesneuveld. Begin deze maand zegt onze Commissaris van de Koning nog dat de provincie onleefbaar wordt OMDAT ER GEEN VERGUNNINGEN KUNNEN WORDEN AFGEGEVEN. Nog steeds snapt dit college de reden van de RvS-uitspraak niet. Qua stikstof aanpak is er nul aan resultaat; dáárdoor wordt de provincie onleefbaar.

In 2019 stond de biodiversiteits-index voor Noord-Holland er slecht voor. Er moest echt iets gebeuren. De laatste rapportage van Compendium voor de Leefomgeving van dit jaar laat een afvlakking zien voor Nederland. In bossen is de biodiversiteit iets gestegen, maar in agrarische gebieden en in open natuurgebieden is juist sprake van afname. U mag even nadenken in wat voor provincie wij wonen.

In 2019 nam GS zich voor om de Parijs doelen te halen. Maar van de plannen en ideeën om daar te komen, is er veel weggepraat. Krimp Schiphol: “gaan we niet over”. Tata verkleinen: was “onbespreekbaar”. Ondanks achterstallig onderhoud van vooral de Kooksgasfabriek 2.

Mondiaal stijgen we ondertussen richting een opwarming van 2.8C. Een onleefbaar scenario.

Het klimaat kan niet wachten, we moeten voortmaken. Dat zeggen wij al jaren. Dat zeggen wetenschappers al jaren. Dat zeggen ook 800 Amsterdamse ambtenaren: hun Kunstgras Groene gemeentebestuur onderneemt onvoldoende actie. Maar ook provincieambtenaren laten ons weten dat de catering niet duurzaam is.

Vervolgens horen we allemaal redenen waarom we vooral alles bij het oude moeten laten. Om goed te praten dat het niet lukt, of vooral anderen het maar moeten doen, of omdat het draagvlak zou ontbreken. Maar aan het draagvlak ligt het niet. De samenleving is gedraaid.

• 3/4 van de mensen eet niet meer dagelijks vlees, veelal vanuit dierenwelzijn, maar ook vanwege gezondheid, klimaat en het milieu.
• Burgers plakken zich uit wanhoop vast aan schilderijen.
• Honderden burgers bezetten Schiphol, uit protest tegen de meest vervuilende en zinloze vluchten. Omdat de lucht van ons allen is, en niet van een paar procent superrijken met een jet.

Eén vlucht van Amsterdam naar Londen stoot ongeveer 6.000 kg aan CO₂ uit. Dat is ongeveer evenveel als twee luxe appartementen in een heel jaar. En er vertrekken ca 60 vliegtuigen vanaf Amsterdam naar Londen per dag. En die vliegen ook weer terug. De provincie noemt dit duurzame connectiviteit die goed is voor de economie. Er is niet veel veranderd sinds 2019. Burgers die zich hier oprecht zorgen over maken, worden weggezet als radicaal. Ondanks hun vreedzame protest worden ze opgepakt.

Voorzitter, toen ik me in 2019 zorgen maakte over onze waterkwaliteit verwees de gedeputeerde naar het Waterschap. Sindsdien volg ik de waterschappen nauwkeuriger en zij wijzen weer naar de provincie. Alsof twee geiten naar elkaar zitten te mekkeren dat de andere maar moet gaan lopen. Ondertussen halen we 0% van onze doelen, en hoor ik vooral geitenpraatjes om anders te gaan meten. Niet om de doelen te gaan halen.

De verkiezingen zijn volgend jaar maar nu al wordt deze begroting overschaduwd door de komende verkiezingen. Beslissing wordt doorgeschoven, omdat er straks een andere coalitie is. Alsof we alle tijd hebben om tot maart te wachten en waarop wachten we dan? Want de opgaven blijven hetzelfde. Alleen nóg urgenter.

De CO₂-impactanalyse Noord-Holland had een duidelijke boodschap: pak door! Ga actief regie voeren over de landbouw, de industrie, en Schiphol.

Ten behoeve van die regie, hebben we moties om niet te wachten tot de verkiezingen. Maar om duurzaam door te pakken. Met de volgende dictums:

Motie Trek vergunning Kooksgasfabriek 2 van Tata Steel in, samen met CU, SP, DENK, met als dictum:

verzoeken GS:

• uiterlijk begin 2023 te besluiten de vergunning van de Kooksgasfabriek 2 in te trekken;

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie Forse Krimp Schiphol, samen met CU en SP, met als dictum:

spreekt Provinciale Staten zich uit:

• het aantal vliegbewegingen op Schiphol te willen verlagen naar maximaal 300.000 in 2024;

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie 1,5 ˚C minimaal als maat, samen met CU, SP en Denk, met als dictum:

roepen het college van Gedeputeerde Staten op:

• om er bij het Rijk op aan te dringen om het beleid erop te richten om onder de 1,5°C opwarming te blijven;

• om in lijn met het advies van bureau Berenschot eigen doelstellingen (per sector) te definiëren en vast te stellen, zodat we onder de 1,5°C opwarming blijven;

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie Klimaatbegroting, samen met SP, GL, D66, met als dictum:

verzoeken GS:

• te onderzoeken op welke wijze we onze ecologische en klimaatdoelen structureel kunnen borgen in de P&C cyclus via een Klimaatbegroting, en om daarvoor lessen te trekken van de inzet van andere overheden;
• over de resultaten bij voorkeur voor 15 maart 2023 aan PS te rapporteren;
  

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie Maak opbrengsten klimaatbeleid zichtbaar, samen met SP, D66, Denk, met als dictum:

verzoeken GS:

• de baten van ons ecologisch- en klimaatbeleid meer in beeld te brengen, en daarvoor in gesprek te gaan met experts op dit gebied;
• over deze mogelijkheden bij voorkeur voor 15 maart 2023 aan PS te rapporteren;
  

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie Duurzaam Doorhappen, samen met DENK en GroenLinks, met het dictum:

verzoeken het College van Gedeputeerde Staten:

• standaard plantaardige gerechten te serveren tijdens door de provincie georganiseerde bijeenkomsten, met de mogelijkheid om van tevoren andere eetwensen door te geven;

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie Toekomst van Noord-Hollandse wildopvangcentra borgen, samen met GroenLinks, met als dictum:

verzoeken GS:

overleggen met o.a. gemeenten en de wildopvangsector te organiseren, met het doel om een mogelijk model voor structurele financiering te verkennen, waarmee een provincie-dekkend netwerk van wildopvangcentra gewaarborgd kan worden. Daarbij ook te inventariseren hoeveel geld nodig is;

dit af ronden voor 15 maart 2023;

en gaan over tot de orde van de dag.

Motie Toegezegd geld aan opvangcentra voor wilde dieren, met als dictum:

verzoeken GS:

• het resterende bedrag à €100.000,- niet langer voor één externe deskundige op de plank te houden, maar te luisteren naar de Noord-Hollandse wildopvangcentra en Stichting Dierenlot, en vóór maart 2023, in overleg, het geld zo te besteden dat het maximaal bijdraagt aan de behoeften van de opvangcentra;

en gaan over tot de orde van de dag.

En dan eindig ik waar ik begonnen ben. We hebben meer biologische landbouw nodig. Meer groene zakdoeken, minder rode zakdoeken. Dat past bij de visie van Europa, van Nederland; maar vooral van Noord-Holland.

Motie Hernieuwde aandacht voor (meer) biolo­gische landbouw, samen met PvdA en DENK, met als dictum:

verzoekt het college van GS:

• de noodzaak van meer biologische agrarische activiteit - en met de Voedselvisie ‘onder de arm’ - nogmaals onder de aandacht te brengen van de sector, de organisaties die de sector vertegenwoordigen en de rest van de keten;
• acties te ondernemen (door GS te beoordelen in hoeverre daar nu capaciteit voor is die een bredere inzet op biologisch verbouwen / telen stimuleert en/of die een bredere vraag (van consumenten) naar biologische producten genereren;
• een brief te sturen aan PS over de vraag hoe de provincie kan bijdragen aan de Europese doelstelling tot verhoging van het biologisch areaal;
• deze brief voor de zomer 2023 aan PS te doen toekomen;

en gaan over tot de orde van de dag.

Dank u wel.