Bijdrage veen­wei­de­gebied – Langzaam door­zakken

Voorzitter,

Ik wil eerst de ambtenaren danken voor hun werk, ondersteuning en het meedenken.

Over de politiek zijn we helaas minder positief. De klimaatcrisis dendert door en deze provincie haalt niet eens de huidige, veel te zwakke, doelen. De bodem blijft dalen, met o.a. grote gevolgen voor woningen. We zouden vandaag een strategie bespreken over hoe we de problemen in het veenweidegebied in samenhang gaan aanpakken. Nu we op het punt van grote veranderingen zijn, zou het voorliggende stuk urgentie moeten uitstralen en inspireren om aan de slag te gaan.

Maar hier ligt weer een stuk waarin geen keuzes durven te worden gemaakt. De problemen worden doorgeschoven naar jongeren, en de achterhoede bepaalt nog steeds het tempo. De provincie lijkt blij te zijn met alles wat ondernemers bereid zijn te doen, ook al komt dat te vaak neer op technische korte termijn ingrepen, waarvan de effectiviteit onzeker is, maar waarvan we zeker weten dat ze duur zijn en de problemen niet oplossen.

We zien in het hele land waartoe dat leidt: problemen die ernstiger worden, crises die zich opstapelen, een land dat op slot zit. Ten koste van de meest kwetsbaren.

Zoals mijn collega Hollebeek een keer treffend zei: in plaats van duurzaam doorpakken, is het nu langzaam doorzakken.

Voorzitter, we moeten eerlijk en duidelijk zijn. Dat creëert draagvlak.

Net zoals bij de andere crises, is een groot deel van de oplossing om het aantal landbouwdieren naar beneden te brengen. Minder koeien betekent niet alleen minder vervuiling en minder water- en landgebruik, maar ook minder broeikasgassen (zoals methaan, waar andere partijen hier zich blijkbaar alleen zorgen over maken als het niet uit veehouderij komt), en meer ruimte om het waterpeil omhoog te brengen. Waterpeil tot een bepaald niveau omhoog brengen is een van de weinige maatregelen waarvan we zeker weten dat het werkt.

We mogen hier politiek wellicht van mening over verschillen, maar we vragen GS om tenminste de feiten in kaart te brengen, zodat iedereen een goed afgewogen keuze kan maken. Laten we kijken hoeveel maatschappelijke kosten en broeikasgassen we besparen, als we zouden kiezen voor minder koeien in het veenweidegebied. Is GS bereid dat straks in PPLG in kaart te brengen? Graag een helder antwoord, want dit bepaalt in belangrijke mate ons stemgedrag straks.

Voorzitter,
Technologie kan waardevol zijn. Tegelijk is inmiddels klip en klaar dat een effectieve aanpak van verschillende crises om meer aanpak aan de bron vraagt, zoals het waterpeil in veenweidegebieden verhogen en daarbinnen kiezen voor een ander grondgebruik of functieverandering naar natuur, energietransitie, recreatie, etc. De provincie blijft hier al jaren hooguit op pilot niveau mee bezig, maar dit vraagt om intensievere inzet. Een echte strategie.

Wij vragen GS om daarvoor verschillende scenario’s in kaart te brengen. Werk daarin uit hoeveel van het veenweidegebied in Noord-Holland moet worden vernat om de verschillende problemen op te lossen. Kijk vervolgens waar dat zou kunnen en waar veehouders te verleiden zijn te stoppen (uiteraard tegen goede vergoeding) of over te stappen naar iets anders. Breng ondernemers daarvoor in contact met ondernemers elders in het land die al verder zijn op dat gebied. In de commissie sprak iemand van de Green Protein Alliance, die wil helpen met de koppeling aan eiwittransitie. En de bouwsector riep op de radio overheden op om veeboeren toekomstperspectief te geven door ze te helpen naar transitie richting teelt van bio-based materialen Zo werken we namelijk aan CO2-opslag, stoppen we bodemdaling en maken we alternatieve verdienmodellen voor boeren. Een echt toekomstperspectief.

Is GS bereid om deze actoren aan tafel uit te nodigen om, samen met bewoners van de verschillende veenweidegebieden, mee te denken over oplossingen en een afzetmarkt voor natte teelten?

Is GS ten slotte bereid om ook de inzet van Omgevingswetinstrumenten te verkennen, met het doel de problemen aan te pakken? Die worden nu niet eens overwogen in het stuk.

In het kader van duidelijk en eerlijk zijn, dienen we daarom samen met o.a. GL en D66 twee voorstellen in. Het ene maakt duidelijk dat het voorliggende stuk geen strategie is. Het andere laat zien wat er wel moet gebeuren, om eerlijk te zijn en duidelijkheid te geven.