Bijdrage concept Provin­ciaal Programma Landelijk Gebied Noord-Holland (PPLG)

Voorzitter,

Dit stuk krijgt van ons een dikke voldoende voor vlijt. Dank aan de ambtenaren voor al het werk en ondersteuning.

Het is belangrijk om even stil te staan hoe wij tot dit moment zijn gekomen en waarom het voorliggende stuk, het PPLG, er ligt. We weten namelijk al enkele decennia dat het niet de goede kant op gaat met de manier waarop we onze planeet gebruiken. Als het gaat om bijv. water, om biodiversiteit, om een gezonde leefomgeving, om onze omgang met dieren. Een van de oorzaken is het landbouwsysteem dat we hebben opgetuigd na WOII, gericht op zoveel mogelijk produceren tegen zo laag mogelijke kosten. Kosten in de klassieke zin van het woord, want de miljarden aan maatschappelijke kosten die dat systeem met zich meebracht werden niet meegerekend. De kosten van intensieve landbouw hier worden geschat op 6,5 miljard euro per jaar (waarbij verlies aan biodiversiteit en klimaatverandering niet is meegerekend). We kregen mestoverschotten, bestrijdingsmiddelen, uitputting en vervuiling van bodem en water, hogere risico’s voor volksgezondheid. Gaandeweg werden wel doelen gesteld, bijvoorbeeld de NNN – al sinds de jaren ’90 - en de Kaderrichtlijn water, maar de deadlines werden telkens uitgesteld. En ik hoor een aantal partijen die de deadlines nu opnieuw vooruit willen schuiven.

De boeren valt niets te verwijten. Ze deden precies wat van ze werd gevraagd door de overheid. Waar ze zelfs toe gedwongen zijn na de WOII. Terwijl nu sommigen protesteren om de krimp van de veestapel tegen te houden, ging vroeger de boeren de straat op om juist de intensivering tegen te houden.

Vele rapporten zijn in de tussentijd uitgebracht. De conclusie is altijd: de oplossing is in te zetten om meer biologische, natuurinclusieve en plantaardige landbouw en minder landbouwdieren. Met boeren en de keten die alternatieve verdienmodellen ontwikkelen en inzetten op proactief informeren van burgers. Dat bedreigt niet de voedselzekerheid, maar verhoogt die juist én het scheelt ons op termijn veel kosten. DE boodschap was: pak door, maak duidelijke keuzes, want jullie verliezen kostbare tijd.

Maar wat is er afgelopen decennia vooral gedaan door politiek, zoals ook onze adviseur voor ruimtelijke kwaliteit stelt: doorschuiven, wegkijken en geitenpaadjes zoeken. De geitenpaadjes waren o.a. de boekhoudkundige trucjes zoals door de rechter (en eerder al door experts) afgeschoten PAS. En zogenaamde technologische innovaties. De gevolgen daarvan kennen: de afgelopen 20 jaar is het aantal dieren nauwelijks verminderd, maar aantal boerenbedrijven is gehalveerd. Boeren zitten in de knel.

Het voorliggende stuk, het PPLG, is bedoeld om daar verandering in te brengen. Eindelijk keuzes maken, duidelijkheid voor boeren, gezonde toekomst voor iedereen.

Inwoners van Noord-Holland waren in een raadpleging eensgezind en gaven voor PPLG mee: de provincie moet zorgen voor een gezonde leefomgeving, problemen met water voorkomen en de natuur verbeteren. Er is wat dat betreft geen kloof tussen stad en platteland. Logisch, heeft PvdD altijd gezegd. Want iedereen wil een gezonde leefomgeving.

Onze oproep is: laten we samen de schouders eronder zetten, met als uitgangspunt wat ons allemaal verbindt: een gezonde leefomgeving voor onze inwoners, beter toekomst voor boeren en dieren. Er is een win-win-win mogelijk. Als we maar samen optrekken. En zoals Remkes adviseerde “In een keer de bocht nemen”, problemen in samenhang aanpakken.

Een van onze grootste bezwaren op dit stuk is de gebrek aan duidelijkheid, terwijl we genoeg weten. Met dit stuk kunnen we alle kanten op. We dreigen ook boeren en maatschappij met nog meer boekhoudkundige taferelen op te zadelen, in plaats van gewoon de vele adviezen te volgen over wat nodig is.

Zelfs daar waar duidelijk doelen lijken te worden genoemd, is dat niet zo. Want we willen naar natuurinclusieve grondgebonden landbouw in 2030, maar hebben geen definitie van grondgebondenheid. Kringlooplandouw is zo ruim geformuleerd dat het nog alle kanten op kan. Vraag aan GS: sluiten we de kringloop op niveau van provincie, Nederland, de wereld?

Dat brengt ons op onze eerste motie ‘Slimmer omgaan met maatschappelijk geld’, samen ingediend met Volt en D66, met als dictum:

verzoeken GS:

• om in het vervolgproces en uitvoering van het PPLG zoveel mogelijk de nadruk te leggen op bronmaatregelen die dienend zijn aan de transitie naar een toekomstbestendig landbouwsysteem dat ten goede komt aan boeren, burgers, natuur, dieren en milieu;

• PS over de uitwerking daarvan eind dit jaar te informeren;

en gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter, dus nogmaals, het gaat niet om het uitsluiten van alle mogelijke technologische oplossingen, maar zoals in de motie staat: kijk goed naar wat werkt, maak niet dezelfde fouten als in het verleden en kies alleen voor technologische oplossingen die in dienst staan van de systeemverandering die we zo hard nodig hebben.

Dan de motie Serieuze impuls voor groene verdienmodellen voor boeren, ingediend met CU, Volt en SP, met als dictum:

roepen GS op om:

• in het vervolgproces van het PPLG en in de gebiedsprocessen daar waar mogelijk te investeren in de verbinding tussen de agrarische sector en de bouwsector, en samen met de sectoren in de verdere uitwerking van nieuwe verdienmodellen gebaseerd op teelt van bio-based materialen;

en gaan over tot de orde van de dag.

Want in de bio-based sector ligt een heel goed verdienmodel voor de boeren, als we daarin durven te investeren.

Vervolgens gaan we naar de koplopers, want die zijn natuurlijk belangrijk om die systeemverandering in te zetten. Koplopers wijzen al een heel aantal jaren de weg, maar op dit moment zitten ze nog niet automatisch aan de gesprekstafels. Het is ook in PPLG vaag hoe zij worden betrokken. Terwijl koplopers inspireren om tot echte oplossingen te komen.

Daarom dienen we de motie in ‘Koplopers aan tafel’, mede ingediend door D66, SP en Volt, met als dictum:

verzoeken GS;

• om in de nieuwe versie van PPLG zoveel mogelijk duidelijk te borgen dat ook (externe) koplopers worden betrokken in het zoeken naar oplossingen via de gebiedsprocessen, bijvoorbeeld met een koplopersnetwerk (dat o.a. de programmamanagers kan ondersteunen);
• PS over de uitwerking daarvan eind dit jaar te informeren;
  

en gaan over tot de orde van de dag.

Alle transities zijn belangrijk, maar het is doodzonde als we de dieren daarin niet meenemen. Daarom de motie ‘Ook onze transitie; dierenwelzijn in proces PPLG’, ingediend samen met SP, met als dictum:

verzoeken GS:

• om dierenwelzijn voortaan zoveel mogelijk in de vormgeving van het PPLG en de gebiedsplannen een plek te geven, alsook in de uitvoering van dat beleid in de gebiedsprocessen;
• om PS dit jaar te informeren hoe dat wordt uitgevoerd;

en gaan over tot de orde van de dag.

Dan de volgende motie ‘Gezonde toekomst voor iedereen, zonder intensieve veehouderij, met als dictum:

verzoeken GS;

• om in de nieuwe versie van het PPLG de ambitie te benoemen dat Noord-Holland op termijn de intensieve veehouderij wil afbouwen en boeren daarbij wil helpen’;
  

en gaan over tot de orde van de dag.

Dan de motie ‘Goed gevulde instrumentenkoffer voor toekomstbestendig landelijk gebied’, met het dictum:

verzoeken GS:

• om in de volgende versie van het PPLG de beoogde instrumentenkoffer aan te vullen met de mogelijkheid om de nieuwe sturende instrumenten onder de Omgevingswet, effectief in te zetten om de doelen uit het PPLG te bereiken;
• daarbij de resultaten van de aangenomen motie “Inzicht in effectieve instrumenten waterkwaliteit” te betrekken;[1]
  
• PS hierover dit jaar te informeren;
  

en gaan over tot de orde van de dag.

En als laatste motie ‘Borging monitoring groen en gezond Noord-Holland’, met als dictum:

roept GS op om:

• in het vervolgproces van het PPLG duidelijk aan te geven hoe natuur buiten de Natura-2000 en NNN-gebieden wordt betrokken bij monitoring;

en gaan over tot de orde van de dag.

Dank u wel.

[1] https://noordholland.bestuurli...