Bijdrage beleids­kader erfgoed en cultuur

Voorzitter,

Een flink aantal jaren en wellicht evenveel kilo’s en grijze haren minder, ben ik betrokken geweest bij de totstandkoming van dit prachtige boekwerk. Op advies van hoogleraar cultuurlandschapsgeografie Guus Borger mocht ik aanschuiven bij dit project om een vertaling te maken van cultuurhistorie richting ruimtelijk beleid. Historische geografie, historische bouwkunde en archeologie belangrijk noemen is nobel en noodzakelijk, maar bij toenmalig Utrechts VVD-gedeputeerde Kok bestond het gevoel dat er in die provincie meer nodig was. Erfgoed zou steviger verankerd moeten worden in ruimtelijk beleid, omdat anders alle mooie overzichten en publicaties toch vooral informatief zouden blijven. Een kleine twee jaar heb ik mee mogen werken om hier verandering in aan te brengen.

Ik zal een lang verhaal verder kort houden, maar deze redelijk succesvolle exercitie kon ten grave worden gedragen toen na de Provinciale Statenverkiezingen een nieuwe Gedeputeerde kwam. Deze Gedeputeerde vond dat erfgoed beter af zou zijn zonder allerlei koppelingen met ander beleid. In de Provincie Utrecht is er nog steeds een vrij harde grens tussen projecten uit de periode Kok, waarin erfgoed een steviger onderdeel van ruimtelijk beleid werd en was, en de periode daarna.

Voorzitter, in het Beleidskader erfgoed en cultuur wordt gesteld dat een van de speerpunten voor het beleid is dat cultuurhistorische waarden worden meegewogen bij ruimtelijke en economische ontwikkelingen. Dat is mooi, maar naar mijn ervaring is dat ‘meewegen’ in de praktijk goed bedoeld, maar dat het gewicht van historische landschapsstructuren en -elementen hiermee niet altijd sterk genoeg gewaarborgd wordt.

Ons landschap herbergt naast een belevings- en informatiefunctie, vaak ook een maatschappelijke-, economische- en/of een regulatiefunctie. Wat ons betreft doet de term meewegen derhalve niet afdoende recht doet aan deze betekenis.

En daarom dien ik samen met de fracties van SP en JA21 een motie in met het volgende dictum:

verzoeken GS:

- waar mogelijk historische geografie als belangrijk uitgangspunt te hanteren in haar ruimtelijk beleid;

en gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter, tot onze grote spijt komen de begrippen ecologie en natuur geen enkele keer voor in het beleidskader. Dat doet ons best een beetje pijn, want ook UNESCO verbindt natuur en cultuur met elkaar en benadrukt dat natuur en cultuur elkaar aanvullen en versterken.

Historische landschapsstructuren herbergen naast de grote cultuurhistorische-, vaak ook grote ecologische waarden. En daarom verheugde het onze fractie ook zo dat er bij de Begroting een motie is aangenomen om in gesprek te gaan met andere provincies om ecologie en natuur te koppelen aan werelderfgoed. Daar kunnen we dan in ons eigen beleid dan toch moeilijk aan voorbij gaan.

En daarom dien ik samen met de fracties van SP en JA21 een motie in met het volgende dictum:

verzoeken GS:

- waar mogelijk in haar beleid ecologie en natuur te koppelen aan het cultuur- en erfgoedbeleid;

en gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter, naast de transformatie van het cultuurlandschap ligt er volgens het beleidskader een stevige opgave op het gebied van leegstand, herbestemming en verduurzaming. Er wordt wel een kanttekening gemaakt dat het soms lastig is om investeerders te vinden voor herbestemmingsopgaven. Dat is jammer, want herbestemming (maar zeker ook bijbestemming) van gebouwd erfgoed blijft de komende jaren een belangrijke maatschappelijke opgave.

De provincie bundelt kennis via de Wegwijzer monumenten om eigenaren van monumenten en ontwikkelaars van her- en bijbestemmingsprojecten te ondersteunen. Maar er is nog geen inspirerend overzicht te vinden van succesvolle projecten, het wordt nog niet echt aantrekkelijk gemaakt. Publicaties als deze uit het Belvedere-tijdperk waren enigszins aansporend en sexy misschien wel te noemen, en dat zou heden ten dage ook kunnen helpen om enthousiasme op te wekken voor her- en bijbestemming.

Daarom een motie die ik samen indien met de fracties van SP, D66, GroenLinks, JA21 en DENK, waarvan het dictum luidt:

verzoeken GS:

- een informatief en inspirerend overzicht samen te stellen van succesvolle her- en bijbestemmingsprojecten in Noord-Holland;

en gaan over tot de orde van de dag.

Dan, als laatste de opgave bereikbaarheid en toegankelijkheid, en dan specifiek cultuureducatie.

Het Beleidskader geeft aan dat de provincie op veel terreinen een inspirator wil zijn. De provincie werkt samen met partners toe naar een vervolg op het Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs 2013-2023. Dit kader bevat een gezamenlijke ambitie voor het cultuuronderwijs, waar wij als provincie eigen punten kunnen inbrengen en een inspirator kunnen zijn.

En daarom deze laatste motie, ook samen met SP en JA21 met als dictum:

verzoeken GS:

- aandacht voor de koppeling tussen cultuur- en natuurwaarden daar waar mogelijk mee te geven in de gesprekken over een eventueel nieuw Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs;

Tot zover. Dank u wel.