Motie Tata Steel Parti­ci­pa­tieplan: Borging bete­ke­nis­volle en veilige parti­ci­patie

Provinciale Staten van Noord-Holland, in vergadering bijeen op 12 april 2023, ter behandeling van Actualiteit “Participatie en kaders toekomstplan Tata Steel”;

constaterende dat:

• GS de procedure voor het projectbesluit Heracless net heeft gestart en daarvoor vier samenhangende documenten heeft gepubliceerd waarin o.a. wordt geschetst wat de kaders zijn voor participatie;[1][2]

• onder de Omgevingswet de rolverdeling bij de participatie geen vast gegeven is en de participatie dan een gezamenlijke actie kan zijn tussen de provincie en de initiatiefnemer Tata Steel. De provincie en de initiatiefnemer bepalen samen de rolverdeling, waarbij provincie uiteindelijk beslist;

• PS meermaals heeft aangegeven bij grote projecten vooraf betrokken te willen worden bij de invulling van participatie;

• GS ondanks het bovenstaande in samenspraak met Tata Steel op 22 maart een participatieproces heeft gestart waarbij een eerste fase op 3 mei wordt afgerond zonder dat PS wordt geraadpleegd;

• die eerste fase belangrijk is aangezien daarin mensen kunnen reageren op de invulling en de kaders van het participatieplan, oplossingen voor de opgaven kunnen aandragen, onderzoekswensen kunnen meegeven voor de (kaders voor) (milieu)onderzoeken waarmee de effecten van het project op milieu en leefomgeving worden onderzocht (MER);[3]

• Tata Steel nu de kaders stelt, bijeenkomsten organiseert, het “inhoudelijke loket” en eerste aanspreekpunt is in o.a. de eerste fase belangrijke fase van participatie;

overwegende dat:

• wordt gesteld dat de Uitgangspunten participatie Noord-Holland[4] zijn meegenomen in het participatieplan, maar een van de uitgangspunten is dat ruimte moet zijn voor invloed door burgers. Het participatieplan maakt nu niet concreet hoe betekenisvol participeren en dus invloed dan precies wordt gewaarborgd;

• hoewel het participatieplan stelt dat participatie op het niveau van “meedenken” plaatsvindt, wordt nergens duidelijk waarom precies wordt gekozen voor welk niveau op de participatieladder[5], hoe dat niveau in praktijk wordt gewaarborgd, en waar participatiebijeenkomsten precies aan moeten voldoen om betekenisvol en inclusief te zijn;

• de fase van het ophalen van input van burgers door o.a. participatiebijeenkomsten (22 maart – 3 mei) te kort is voor burgers om betekenisvol te kunnen participeren en invloed uit te oefenen, gezien de stukken complex zijn, er veel zaken nog onbekend zijn, en de plannen grote maatschappelijke impact hebben met grotere reikwijdte dan alleen het terrein of directe omgeving van Tata Steel;

• volgens de provincie inclusiviteit een van de uitgangspunten is van participatie. Maar mensen moeten daarvoor wel het vertrouwen hebben in het proces, zich veilig voelen om mee te doen en het gevoel moeten hebben dat de instantie die hun input ophaalt serieus aan de slag gaat met die input;

• gezien de vertrouwensbreuk tussen omwonenden en Tata Steel en de zorgwekkende berichten over hoe er binnen het bedrijf over kritische mensen wordt gesproken[6], het daarom niet in lijn is met inclusieve participatie dat Tata Steel het centrale aanspreekpunt is in het participatieproces en de kaders bepaalt[7];
• de gemeenteraad van Beverwijk middels een aangenomen motie ook pleit voor een betere en onafhankelijke invulling van het participatieproces;[8]

gehoord de discussie,

verzoeken het college van Gedeputeerde Staten:

• om op korte termijn het participatieproces te herzien, waarbij meer aandacht wordt besteed aan borging van inclusiviteit, vertrouwen en veiligheid, heldere eisen over waar participatiebijeenkomsten aan moeten voldoen, verantwoording over waarom een bepaald niveau van participatie wordt gekozen en hoe betekenisvolle participatie en dus invloed door burgers precies wordt gewaarborgd;[9]

• daarover op korte termijn in gesprek te gaan met omwonenden-organisaties;

• daarbij te overwegen om als provincie het participatieproces over te nemen of op zijn minst burgers de mogelijkheid te geven om niet Tata Steel, maar de provincie te gebruiken als aanspreekpunt in alle fases van participatie;

• daarvoor het termijn van de fase waarin mensen oplossingen voor de opgave kunnen aandragen, onderzoekswensen kunnen inbrengen, en kunnen reageren op het participatieplan (van 22 maart tot 3 mei) te verlengen;

en gaan over tot de orde van de dag.

[1] https://www.noord-holland.nl/A...

[2] https://iplo.nl/participatieom...

[3] Tata Steel bepaalt uiteindelijk mede op basis van de participatie hoe het project zoals dat wordt aangevraagd, het MER en de vergunningaanvragen er concreet uitzien. https://www.noord-holland.nl/Onderwerpen/Gezonde_leefomgeving_Milieu/Projecten/Groen_Staal/Documenten/Participatieplan_Heracless_Groen_Staal.pdf

[4] https://www.noord-holland.nl/B...

[5] https://www.citizenlab.co/blog/civic-engagement-nl/participatieladder-digitale-tijdperk/?lang=nl; https://vng.nl/files/vng/vng/Documenten/Extranet/Burgerzaken/bestanden_burgerparticipatie/Naar_buiten.pdf

[6] https://www.noordhollandsdagbl...

[7] https://www.noordhollandsdagbl...

[8] https://beverwijk.bestuurlijkeinformatie.nl/Reports/Item/51bbf701-f396-48aa-bd81-ba8ded2d2df8

[9] Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Movisie recent aanbevelingen hebben gepubliceerd voor overheden over betekenisvolle en inclusieve burgerparticipatie, waarbij o.a. aandacht wordt gevraagd voor kwalitatiever inrichten van participatie, voor voldoende tijd voor burgers om betekenisvol input te leveren, en over het belang van vooraf betrekken van volksvertegenwoordigers in het bepalen van de invloedruimte voor inwoners. Hier kan nog vanworden geleerd voor het belangrijke participatieproces rond Heracless.