Programma Tata Steel 2020-2050: Gezondheid moet op één

Voorzitter,

Wij leven mee met de IJmondbewoners. We hebben hittegeloven, we hebben corona. Mensen willen hun ramen open zetten, frisse lucht halen in hun tuin. IJmonders kunnen dat niet. Door stof, vervuiling, stank en lawaai. Week in, week uit.

Ondertussen opent de brief van GS aan PS over het dossier TATA met aan lofzang op TATA. Het benoemt de bijdrage van TATA aan economische groei. Alsof dat per definitie goed is. Dat is echt de verkeerde toonzetting. Een klap in het gezicht van al die inwoners die voor hun gezondheid moeten vrezen. Als we het dus over communicatie hebben, dan kan GS dus nog veel leren.

Het programma Tata Steel heeft het over “een balans tussen economisch belang en gezondheid”. Dan gaan wij ons echt zorgen maken. Klinkt heel mooi op papier, maar elke keer als er wordt gesproken over een balans tussen economische belangen en wat dan ook, blijkt in praktijk bijna altijd dat de economische belangen de overhand nemen.

Gezondheid moet op nummer een staan. Zoals oud gedeputeerde Tekin dat had toegezegd.

Dát hoort het uitgangspunt te zijn van een toekomstgericht stuk over TATA.

Voorzitter, ik proefde het net ook uit de presentatie:

Burgers moeten nu tot 2050 wachten tot er fundamentele verandering zichtbaar zijn. Drie decennia. En zelfs daarvoor is geen garantie. Ondertussen zijn er geen afdwingbare doelen. Noch in het Schone Lucht Akkoord, noch in dit stuk.

Je kan dit bewoners die letterlijk vrezen voor hun leven echt niet aandoen.

We zien echt wel dat de nieuwe gedeputeerde zijn best doet. Het is positief dat er nu stappen worden gezet. Maar A) er gaat teveel mis bij Tata en B) daar is het voorliggende programma geen afdoende antwoord op. Er zijn verdergaande maatregelen nodig.

Wij hebben eerst vragen over in ieder geval twee zaken die nu misgaan:

- Het Noordhollands Dagblad meldt dat de zwavelzuurfabriek van Tata niet voldoet aan EU regels.

Een vraag aan de gedeputeerde: klopt dit en zo ja, hoe kan dit gebeuren? Hoe veel te ruim is de vergunning van Tata? Wat voor hiaten zitten er nog meer in? Hoe groot zijn de consequenties wat betreft uitstoot van stoffen? Hoe snel kunt u hierover rapporten?

Voorzitter, dan een tweede probleem:

- Rauwe ovens en handhaving. De provincie heeft begin juni een last onder dwangsom opgelegd op ruwe ovens. Vervolgens hebben rauwe ovens zich voorgedaan: zwarte stofwolken gingen de lucht in. Tata heeft dit zelf toegegeven en er is beeldmateriaal van. De provincie lijkt vervolgens geen dwangsommen te kunnen innen, omdat zij van mening is dat dat pas kan ‘als een inspecteur met eigen ogen heeft gezien dat de stofwolken de lucht ingingen’.

Maar dan vragen wij de gedeputeerde nog eens goed te kijken naar de bewijseisen bij handhaving die volgen uit een uitspraak van de Raad van State. De strekking is dat er deugdelijk en controleerbaar bewijs moet zijn. Volgens ons kan de provincie in deze casus dan prima optreden.[1]

Klopt het dat de provincie geen dwangsommen heeft geïnd voor de rauwe ovens, en kan hij uitleggen waarom niet?

Rogier Baars had het erover dat je geen achterhaalde kooksfabriek kan sluiten. Welke overheidslaag kan dat wel? Wat is daarvoor nodig?

Voorzitter, dan een paar voorbeelden waarom dit programma geen afdoende antwoord is op wat er misgaat. En dat doe ik aan de hand van drie van de vier sporen genoemd in het programma:

Spoor 1: ‘we gaan gezondheid in beeld brengen’. Maar, met alle respect, er lopen al jaren allerlei onderzoeken. Zoals net ook genoemd door Rogier Baars.

Het is nu tijd om van de verrichte onderzoeken tot nu toe, conclusies te trekken en al concrete maatregelen te nemen. Ook vanuit het voorzorgsbeginsel.

Deelt de gedeputeerde deze conclusie en kan hij kijken hoe er meer actie kan komen?

Spoor 2: intensiveren vergunningverlening, toezicht en handhaving.

Het programma zegt daar O.a.: ‘De vergunning wordt doorgelicht en waar nodig geactualiseerd.’

Maar dat is wat een vergunningverlener sowieso doet.

Er wordt gesproken over ‘Kosteneffectiviteitsonderzoeken’: staan de in de vergunning te verlangen maatregelen in gewenste relatie tot effectiviteit?

Een vraag aan de gedeputeerde: hoe verhoudt dit zich tot de wens ‘meer gewicht toekennen aan gezondheid in het zoeken naar de balans economie en gezonde leefomgeving’?

Het programma stelt: “Ook wordt gezondheid meer meegenomen bij de nadere invulling van VTH taken.”

Gezondheid ‘meer meenemen’ is absoluut onvoldoende. Daar is het too little too late for.

Gezondheid moet op één staan, zoals oud Gedeputeerde Tekin dat had beloofd in PS.
Afzwakken van die uitspraak is voor ons geen optie.

Spoor 3: Innovatie

Mooi, maar het gaat niet heel goed met Tata. Zorgpunt is, is er wel voldoende geld voor innovatie? We hebben het gezien met Hisarna. Bij een financiële tegenslag werd deze fabriek vanwege bezuinigingen stilgelegd.

Een vraag aan de gedeputeerde: hoe kansrijk is dit spoor echt?

Voorzitter,

Wat ons betreft zijn er verdergaande maatregelen nodig.

Gezondheid moet op 1. Te lang heeft economie voorop gestaan en is er coulance getoond naar Tata.

Dit betekent:

1. Aanscherpen van de vergunning;
Het Programma heeft het over pilots en onderzoeken naar mogelijkheid te sturen op de onderkant BBT-bandbreedte. Wanneer krijgen we hier definitief uitslag over? Kan dat versneld worden?

2. Strikte toezicht en handhaving;

3. De provincie pakt vergunningverlening, handhaving en toezicht terug van OD: formeer een team Tata Steel, met wél voldoende kennis en ambitie, en die wél grip heeft op dit industriecomplex.

4. Breng alternatieve toekomstscenario's voor burgers en arbeiders duidelijker in beeld.

Wij maken ons namelijk zorgen om milieu, arbeiders en bewoners. Niet om TATA zelf. Ons doel is niet dat TATA koste wat koste blijft, maar dat er een gezonde toekomst is voor burgers.

Wij zijn benieuwd of de Gedeputeerde ook toekomst ziet voor in ieder geval een deel van de arbeiders van TATA bij een andere werkgever? Zien GS geen nieuwe kansen liggen in een groene economie voor deze arbeiders? Het lijkt ons gezond om ook alternatieven in beeld te brengen. Want het grootste bron van onzekerheid van arbeiders vormt op dit moment TATA zelf.

[1] https://www.omgevingsweb.nl/nieuws/bewijs-het-maar-dit-zijn-de-bewijseisen-bij-handhaving/