Monde­linge vragen inzake “Uitspraak Rechtbank Noord-Holland over natuur­ver­gunning cacao­fa­briek OLAM”

Indiendatum: 10 jul. 2023
Antwoorddatum: 10 jul. 2023

Mondelinge vragen fractie PvdD voor Vragenuur PS juli 2023 inzake “Uitspraak Rechtbank Noord-Holland over natuurvergunning cacaofabriek OLAM”

Inleiding

OLAM is een cacaofabriek in Koog aan de Zaan. Het bedrijf is een zware piekbelaster: in 2017
stootte het bedrijf 57.000 kg ammoniak (NH3) uit, en stond daarmee op de vijfde plaats in
Nederland. In omringende en op korte afstand gelegen Natura 2000-gebieden is er sprake van
een overbelasting door stikstof. [1]

Het bedrijf vroeg in 2019 een Wet natuurbeschermingsvergunning (Wnb) aan voor een uitstoot
van 80.764 kg (!) ammoniak per jaar. De provincie gaf hiervoor toestemming via een Positieve
weigering. Zij oordeelde dat een Wnb-vergunning niet nodig was, omdat de nu aangevraagde
situatie niet zou leiden tot een toename van stikstofneerslag in vergelijking met de
uitgangssituatie. Die uitgangssituatie is de situatie op de referentiedatum. Die is in dit geval 10
juni 1994: het moment dat de omliggende N2000-gebieden werden aangewezen. De provincie is
van oordeel dat de uitgangssituatie overeenkomt met een uitstoot van 502.000 kg ammoniak per
jaar en 80.764 kg blijft daar nog steeds onder.

De Rechtbank Noord-Holland oordeelde echter anders, zie de uitspraak van 25 mei ’23. [2] Zij
oordeelde dat er niet kan worden vastgesteld wat de toegestane situatie was op 10 juni 1994: er
is geen Hinderwetvergunning te vinden. Wel één van juli 1994, maar daarin staat niets over
stikstofuitstoot. De rechtbank vervolgt dat de provincie dan ook niet heeft kunnen vaststellen dat
de situatie die nu is aangevraagd minder nadelige gevolgen heeft voor Natura 2000-gebied ten
opzichte van de uitgangssituatie. Ofwel, de provincie heeft niet goed gemotiveerd waarom in dit
geval geen Wnb-vergunning nodig is. Het besluit van GS (positieve weigering) kan daardoor niet in
stand blijven. De rechtbank draagt GS daarom op om opnieuw te beoordelen of OLAM voor de
bedrijfsvoering van de hele fabriek een natuurvergunning nodig heeft. En ook op het verzoek om
handhavend op te treden moet Gedeputeerde Staten opnieuw beslissen. [3]
De Partij voor de Dieren stelde hier eerder vragen over. [4]

Vragen

1. Welke stappen heeft GS gezet na de uitspraak van de Rechtbank? Heeft zij opnieuw
beslist?
2. Hoe denkt GS stikstofruimte te vinden voor één van de grootste ammoniakuitstoters van
het land?
3. Hoe heeft deze fout van de provincie en OD NHN kunnen plaatsvinden?
4. Bij de OD NZKG is het beleid aangepast en is de instructie om scherper de VTH te
gebruiken om de leefomgeving te beschermen. Gaat de provincie de lessen uit deze casus
gebruiken om te kijken of ook de OD NHN meer kan doen met de VTH om de
leefomgeving/natuur te beschermen (in lijn met de wens van Noord-Hollanders volgens de
laatste burgerraadpleging)?
5. Gaat GS nu wel handhavend optreden? Het bedrijf OLAM beschikt immers niet over
vergunde stikstofrechten.
6. Waarom heeft de provincie sinds de jaren ’90 de vergunning niet aangescherpt, aangezien
OLAM bijvoorbeeld in het milieujaarverslag van 2017 aangaf dat de uitstoot 57.000 kg
ammoniak per jaar was en de provincie van mening was dat 502.000 kg vergund was?
Hoe past dit in de ambitie van GS om scherp aan de wind te varen, regelmatig te
actualiseren en strenger te handhaven en te vergunnen?
7. Hoe past dit verhaal in de gebiedsgerichte aanpak PPLG en de eerlijke bijdragen die alle
sectoren moeten leveren? Van welke vergunde uitstoot wordt daar uitgegaan?

Partij voor de Dieren
Ines Kostić

1 https://www.natura2000.nl/gebieden/noord-holland
2 Vergunningen cacaofabriek Koog aan de Zaan niet volgens regelgeving (rechtspraak.nl)
3 Rechtbank: milieuvergunning cacaofabriek Koog aan de Zaan te zwak | Noordhollands Dagblad
4 Partij voor de Dieren | Vragen over het verlenen van een veel te ruime stikstofvergunning aan piekbelaster Olam Cocoa in Zaanstad

Antwoord GS

Gedeputeerde ROMMEL: Ja, dank u, voorzitter. De tijd kan snel gaan, om maar zo te noemen, want OLAM heeft een grondig archiefonderzoek gedaan. Want zoals u weet, wordt er gekeken naar de referentiedatum. Daar was dus voldoende onderbouwd, wat de rechter heeft gezegd. Maar er is een grondig archiefonderzoek geweest. Er zijn milieu-toestemmingen gevonden uit 1981 en 1967. Daarmee kan dus onderbouwd worden dat OLAM op de aanwijsdatum van 10 juni al toestemming had voor haar activiteiten. Er is nog geen nieuw besluit genomen. Er zijn nog wat extra vragen gesteld. Maar er bestaan dus bestaande rechten. Wat wel gedaan is- Want u zegt: hoe heeft deze fout van de provincie kunnen plaatsvinden, of van het OD eigenlijk. Ja, het was in die tijd niet vanzelfsprekend dat er ook allerlei daadwerkelijke toestemmingen werden gegeven. Wij sturen daar nu wel op, dat dat ook geregistreerd wordt en dat je dat dus ook vastgelegd hebt. Maar we wisten al wel dat het bedrijf al heel lang bestond. En nogmaals, nu ze kunnen aantonen dat het bedrijf al die milieuvergunning heeft gehad, zal ook die vergunning verstrekt kunnen 4850 worden. Ik kan u wel zeggen, en dat is ook weer nieuw – ik heb het er even bij gepakt en ik kan het wel doorsturen – maar de MOB en de OVI en het OD hebben gezamenlijk afspraken gemaakt, zodat er forse natuur- en milieuwinst behaald kan worden. Op 7 juli staat dat op de site van de omgevingsdienst. Dus u kunt dat daar nakijken. En mocht u het niet kunnen vinden, dan kan ik dat aan u toesturen. Daarin is dus ook aangegeven dat ze afspraken hebben gemaakt van hoe ze dat milieu dus gaan verlagen, die ammoniak. En dat gaat per 2024 dan ook gebeuren. Dan zegt u van- Nou ja, handhavend optreden is dan ook niet aan de orde. U zegt ook van: waarom hebben we de vergunning niet aangescherpt? In de Hinderwetvergunning voor OLAM uit ’94 en de latere, daar zijn geen grenzen gesteld aan het aantal draaiuren van de inrichting. Er wordt veel minder gedraaid dan dat daadwerkelijk ook wordt verbruikt. Je mag die referentiesituatie gewoon gebruiken. Dat is volgens de jurisprudentie. Dat is ook wat OLAM gaat doen. En dan, ja, het zal ook verminderd worden. Dus dat zal u gunstig moeten stemmen.

De VOORZITTER: Aanvullende vragen van Statenlid Kostić.

Statenlid KOSTIĆ (PvdD): Ja, voorzitter, de gunstige stap komt vanuit de gemeente eigenlijk met OLAM en de milieuorganisaties. Mij gaat het hier om de rol van de provincie, die gaat over de Wet Natuurbescherming. Dan vraag ik me af, nu die deal is gemaakt vanuit de gemeente eigenlijk en de burgers naar twaalf ton, volgens mij, gestaag naar beneden, gaat u op basis daarvan die vergunning aanpassen? Gaat u het actualiseren?

De VOORZITTER: Zijn dat al uw aanvullende vragen? Want dan kijk ik even- Ja, dan moet u ze nu stellen, want u heeft maar twee gelegenheden en niet drie.

Statenlid KOSTIĆ (PvdD): Lang geleden. Verder was ik benieuwd hoe het dan vanuit de provincie is misgegaan. U zegt van, ja, we wisten eigenlijk al dat er ergens wel een vergunning zou kunnen zijn, maar u heeft dat dus niet bij de rechter toen aangeleverd. Nu is het ergens opgedoken. Dus straks moet waarschijnlijk de rechter weer beoordelen, toch, of dat voldoende is? Welke lessen trekt u daaruit voor in het vervolg? Daar gaat het ons vooral om. Of vindt u dat alles eigenlijk goed is gegaan?

De VOORZITTER: Ik kijk of er nog andere aanvullende vragen zijn. Ik zie ze niet. Dan de tweede termijn, Gedeputeerde Rommel.

Gedeputeerde ROMMEL: Het is niet de afspraken die met de gemeente zijn gemaakt. Het is met het MOB. [...] Ja, en het OVI en het OD. Daar zijn afspraken mee gemaakt. En daarvan is dus gezegd dat in 2024 die vergunning bijgesteld zal worden. Dan gaat die ammoniakvraag naar tachtig ton en per 2024 naar twaalf ton en 2028 naar ruim vier ton. Dus dat is een behoorlijke afname. Dat is waar we dan ook op dat moment naar die vergunning gaan kijken.

Lessons learned, ja, dat heb ik eigenlijk in deze periode wel gemerkt, want, ja, ik ben zelf jurist van huis uit en wij legden alles vast. En ja, dan is het wel lastig om te constateren dat die vergunningverlening, dat dat de verantwoording is om dat te bewaren bij degene die de vergunning gekregen heeft; en ik vind het zelf heel belangrijk om vast te leggen welke vergunningen er gegeven worden. Daar sturen wij dus nu ook op aan dat dat gebeurt.

De VOORZITTER: Dank u wel.