Nieuwe coalitie: niet door­pakken maar door­schuiven

Er ligt een akkoord: Verbindend Vooruit.

Verbindend betekent niet zó veel water bij de wijn doen dat er amper wijn meer overblijft, maar doen wat nodig is. Kijken naar wat platteland en stad echt verbindt. De provinciale raadpleging van burgers was duidelijk: burgers willen dat provincie prioriteit geeft aan gezonde leefomgeving, oplossen van waterproblemen en verbeteren van natuur. Meer bomen en bossen en ruimte voor water. Die prioriteiten worden niet gesteld in het akkoord.

En Vooruit? Nederlandse overheden zijn wereldkampioen in doorschuiven, wegkijken en geitenpaadjes zoeken. Daar is geen tijd meer voor, een omslag is nodig. Dat was het kraakheldere advies van Provinciaal Adviseur voor Ruimtelijke Kwaliteit. En dat is ook de inzet van de PvdD. Een einde maken aan de decennialange trend van de politiek van ‘doorschuiven, wegkijken en geitenpaadjes zoeken’. Dat heeft namelijk meerdere crises opgeleverd en miljarden belastinggeld gekost. Boeren, burgers, de natuur en dieren zijn de dupe. Dit systeem werkt niet.

Systeemverandering is nodig. En daarvoor is leiderschap nodig met lef en compassie.

Dit akkoord maakt geen einde aan de doorschuifstrategie.

Veel blijft hetzelfde of is onduidelijk. Waar het concreet wordt, is dat ten gunste van oude belangen: in maar liefst een hele paragraaf wordt uiteengezet hoe de provincie gaat lobbyen voor visserijsector. Maar nergens wordt concreet hoe wordt ingezet op bredere bescherming natuur, op strengere aanpak van vervuilers, op ondernemers die bezig zijn met meer plantaardige toekomst, die tegen de macht van achterhaalde en zwaar gesubsidieerde sectoren moeten opboksen. Terwijl juist door alternatieven te ondersteunen Noord-Holland koploper kan worden.

Qua doelen staat het minimale doel vanuit Den Haag voorop en zelfs die doelen hadden al jaren geleden behaald moeten zijn. KRW-doelen staan al 23 jaar, NNN 30 jaar. En zijn nog steeds niet gehaald.

De coalitiepartijen gaan niet verder dan landelijk en Europees beleid, hebben kennelijk geen enkel probleem met minder dan voorgeschreven.

De huidige economie en dit landbouwsysteem zijn gemaakt door decennialang gericht gestuurd overheidsbeleid. Vele miljarden belastinggeld zijn gegaan naar het promoten van consumptie van vlees en zuivel bij burgers, waardoor we het nu vanzelfsprekend zijn gaan vinden. Wat je aandacht geeft, groeit. Dat is ook het goede nieuws, wat dat betekent dat we samen echt een andere weg in kunnen slaag.

We nemen u mee door vijf belangrijke thema’s. Wat is er nodig, wat is beloofd en wat staat er nu?

1.Dierenwelzijn

Wat nu met dieren gebeurt zal ooit een zwarte bladzijde in de geschiedenisboeken zijn.
Dieren en dierenwelzijn worden genoemd in dit akkoord. Maar geen woord over het einde aan de intensieve veehouderij, waar inmiddels de hele samenleving vanaf wil. Niets over de miljoenen landbouwdieren die jaarlijks in Noord-Holland worden uitgebuit en gedood.

Niets over de doorgefokte kippen in onze provincie. In 6 weken transformeert zo’n pluizig kuikentje tot een vleeshomp van 2 kilo. Ter vergelijking: dat is een kleuter met het gewicht van een volwassene. Alsof ze nog niet genoeg lijden, hebben ze minder dan één A4’tje aan leefruimte en staan ze altijd in hun eigen ontlasting. De combinatie van een vochtige, zure poepvloer en te weinig beweging, geeft de dieren ammoniakbrandwonden. Miljoenen kuikens halen de slachtleeftijd niet eens.

Niets over de koe, die wel twintig jaar oud kan worden, maar gemiddeld al rond haar zesde naar de slacht gaat. Letterlijk en figuurlijk uitgemolken. Veel melkkoeien lijden onder hun bestaan: vele zijn kreupel, hebben ontstekingen aan uiers en voeten. De belangrijkste redenen om een koe te slachten is dat ze niet snel genoeg zwanger wordt of de ontstekingen niet meer herstellen.

De kalfjes? Op jonge leeftijd worden bijna alle koeien bij moeder weggehaald. Gemiddeld overleeft zo’n tien procent van kalfjes de eerste twee weken niet. Van de overige kalfjes groeit een deel op als melkkoe. Die worden ook nog eens onthoornd. Maar de meesten – waaronder alle stiertjes – zijn een ‘bijproduct’ van de melk van hun moeder. Zij worden snel vetgemest om geslacht te worden.

Geitenbokjes zijn ‘overtollige bijproducten’ in de geitensector: zij kunnen immers geen melk geven. De melkgeiten worden op jonge leeftijd onthoornd. Deze ingreep gebeurt onder verdoving, maar is niet zonder risico. Een verhitte bout wordt gedurende 5 tot 8 seconden tegen de hoornpit gehouden. Bij te lang branden is er kans op hersenbeschadiging, met een fatale afloop.

Dan de dieren in het wild, de vrije dieren: weer wordt gezegd dat dieren pas worden gedood als er geen alternatief is. Serieuze inzet op niet-dodelijke oplossingen en leren samenleven met dieren is er niet. Veel woorden over vermeende schade die dieren zouden geven en over het ‘bestrijden’ van bijv. ganzen. Maar door de huidige landbouw is de gans gewoon de nieuwe weidevogel geworden. Je krijgt wat je zaait.

De ‘klassieke’ weidevogels lijken wel te worden gekoesterd. Maar ook dat is slechts schijn. Benoem gewoon de bronoorzaak van de achteruitgang van weidevogels en pak dat aan. Nu wordt de schuld neergelegd bij andere dieren als vossen en kraaien, maar de manier waarop we ons land zijn gaan gebruiken voor o.a. monoculturen en landbouwgif, is de oorzaak.

2.Landbouw

Bij de landbouw ligt een belangrijke sleutel voor het oplossen van meerdere crises tegelijk: klimaat, natuur, leefbaarheid, wonen.
Ook hier liggen de oplossingen te wachten op leiderschap met lef en compassie.
Veel belastinggeld is verspild om het huidige systeem draaiende te houden. Boeren zijn met extra regels en onnavolgbare boekhoudkunde geconfronteerd. De PvdD heeft de provincie vaak gevraagd om afstand te nemen van dat doodlopende en misleidende systeem. Veel boeren zitten gevangen in een wedloop van “meer, meer, meer”. Nu neemt het aantal boeren af, terwijl de problemen groot blijven. In dit akkoord wordt nergens een alternatief geboden, dus waar is dat langverwachte perspectief eigenlijk?

Meer investeren in minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten. 30% van NH grond is voor veevoer. Dat is inefficiënt gebruik van schaarse grond.

Weg van kunstmest en krachtvoer en op naar natuurinclusief en biologisch. Dat bevordert onze voedselzekerheid en onafhankelijkheid. Landbouw binnen draagkracht van ecosystemen heeft ook geen extra handhaving en toezicht nodig, die kan zonder allerlei ingewikkelde regels en onnodige bureaucratische last voor boeren.

GL en PvdA hebben hun kiezers voorgehouden af te rekenen met het oude systeem, met intensieve veehouderij. Om te stoppen met landbouwgif. Meer rekening te houden met de miljoenen landbouwdieren.

Wat zien we in het akkoord? Geen enkele ambitie op wat al in Den Haag is ingezet, zoals kringlooplandbouw in 2040. Wat is dat eigenlijk, kringlooplandbouw volgens de coalitie? Vage beloftes over respect voor dieren, maar ondertussen wordt dat alles aan de sector overgelaten. We hebben gezien waartoe dat leidt. Het minimale zou moeten zijn om volgens o.a. GL-verkiezingsbelofte provinciale grond uitsluitend te verpachten voor natuurinclusieve en biologische landbouw. Daar zien we niets van terug.

De nut- en noodzaak van sier- en bollenteelt staat niet ter discussie. De eerlijke maatschappelijke kosten en baten worden niet geschetst. Er is een PR praatje van de sector, met een kanttekening dat landbouwgif wordt beperkt. Maar hoe? Business as usual: een pilotje hier en daar op basis van vrijwilligheid, en de achterhoede het tempo laten bepalen. Geen doel zoals GL dat in verkiezingsprogramma had: De provincie Noord-Holland werkt toe naar een biologische bollenteelt in 2030, en een circulaire bollenteelt in 2035.

3.Dan de natuur en de aanpak van de klimaat- en biodiversiteitscrisis in samenhang.

Stapels rapporten van IPCC of RLi wijzen dezelfde kant op. We moeten alles op alles zetten om opwarming van de aarde onder 1,5 graden te houden. De natuur in Noord-Holland staat op omvallen. Problematisch, want een vitale natuur is cruciaal voor het tegengaan van klimaatverandering, voor voedselvoorziening, voor gezondheid en schone lucht en water. De oplossing is niet alleen focussen op de beschermde natuurgebieden, maar heel Noord-Holland natuurinclusief inrichten: niet alleen landbouw, maar ook bouwen, wonen, mobiliteit, ondernemen, etc. Natuur is overal, ook daar waar wij het niet als zodanig in het omgevingsplan hebben ingetekend. Minderen met productie en consumptie. Overstap van dierlijke naar plantaardige eiwitten. Bij energieprojecten borgen dat die de natuur niet schaden, maar juist versterken. En bewustwording voor draagvlak, zoals via natuureducatie.

Breder natuurbeleid is nodig om ook onze bodem, water, voedsel en biodiversiteit te beschermen. Natuur heeft in dit akkoord een te zwakke positie ten opzichte van economische en politieke afwegingen.

GL en PvdA hebben hun kiezers voorgehouden te werken aan “ambitieus” klimaatbeleid. Maar wat staat er nu echt? De provincie doet het minimale: dat wat landelijk wordt afgesproken. En zelfs landelijk is de ambitie van 60% broeikasreductie omarmd, terwijl provincie het minimale doel van 55% overneemt. Ook hier toont deze coalitie geen enkele ambitie. Teleurstellend.

Terwijl partijen in het coalitieakkoord stellen dat ze niet verder willen gaan dan landelijke en Europees beleid voorschrijft, hebben ze geen problemen met minder doen dan voorgeschreven. Het minimale wat we moeten doen voor de natuur, namelijk in 2027 eindelijk het Natuurnetwerk Nederland voltooien, komt zelfs op losse schroeven te staan. Dit terwijl het idee achter NNN er al sinds 1990 is en het huidige NNN eigenlijk in 2018 afgerond had moeten worden.
Ook is het stikstofbeleid een afzwakking van landelijke doelen.

4. Gezonde leefomgeving en rechtvaardig klimaat- en biodiversiteitsbeleid, dus grootvervuilers aanpakken

De kosten van de transities moeten worden gedragen door de grootste vervuilers en verbruikers. Daar hebben GL en PvdA campagne op gevoerd. Dat zien we niet terug in het coalitieakkoord. Schiphols hubfunctie wordt opnieuw belangrijk genoemd voor economie en bereikbaarheid, terwijl die mythe allang ontkracht is. Industrie mag weer aan alle tafels zitten om beleid te bepalen, terwijl de Noord-Hollanders betalen. Ook bij Tata Steel: het ziekmakende onderdeel KGF2 mag in ieder geval tot 2029 open blijven, i.p.v. een streep te trekken voor korte termijn, zoals kiezers beloofd. Dat klonk in campagnetijd toch wel anders.

Waterproblemen oplossen? Er staat dat we Europese doel in 2027 gaan halen. Maar coalitiepartijen, hoe gaan we dat halen, als we na 20 jaar nog op 0% van doelen zitten?

Toekomstbestendige economie is een economie die de ecologische grenzen niet overschrijdt. Zoals op papier al is ingezet in de vorige periode. Nu zien we een stap achteruit. Het gaat weer over vestigingsklimaat voor bedrijven en concurrentiepositie. “Duurzame groei” is het doel, in plaats een economie gericht op welzijn van mens en dier binnen ecologische grenzen, ongeacht of de economie groeit of niet. Tonen de coalitiepartijen het lef om te zien dat verdere economische groei meer kost dan het opbrengt?

Tot slot

5. Betaalbaar en groen wonen voor iedereen

Ook hier zijn zowel door GL en PvdA beloftes over gedaan. De gewenste minimaal 30% sociale huur wordt genoemd, er is wat lippendienst voor klimaatneutraal en circulair bouwen. Maar die 30% sociaal geldt alleen voor de projecten waaraan de provincie direct bijdraagt. Hoeveel of eigenlijk hoe weinig projecten zijn dat dan? Alle ontwikkelingen zouden natuurinclusief moeten zijn volgens onze Omgevingsvisie, maar de provincie levert niet en dit akkoord lijkt daar geen verandering aan te brengen.

De PvdD waarschuwt al 20 jaar dat we vast gaan lopen met alle problemen rond o.a. stikstof, natuur, water en gezondheid. We wezen op de noodzakelijke lange termijn oplossingen: rechtvaardige economie binnen ecologische grenzen, afbouw van de vee-industrie en transitie naar plantaardig, meer ruimte voor natuur binnen en buiten de stad, gezondheid boven de economische belangen van vervuilers.

We kunnen nu doen wat nodig is. Dit akkoord mag dan oude wijn in vage zakken zijn, maar positief bekeken: de vaagheid biedt ook kansen om dit samen de goede kant op te trekken. Grijp je kans, stop met het doorschuiven van problemen. Investeer in meer boeren, meer natuur, minder dieren, gezondheid op 1 en groen wonen voor iedereen. Een natuurvriendelijke landbouw zonder gif en het bevrijden van de boer en dier uit de klem van de agro-industrie. En de ideeën die de PvdD heeft, opgesteld met wetenschappers en boeren, zullen we straks aan nieuwe gedeputeerde weer presenteren.