Vast­stellen ontwerp verklaring van geen beden­kingen (VVGB) voor het windpark Noorder IJ-Plas te Amsterdam

Ja voorzitter,

Het begrip ‘goede ruimtelijke ordening’, wat is dat eigenlijk? In een fractie met een aantal planologen is dat natuurlijk altijd een vraag waar eens lekker over geboomd wordt. Het is in ieder geval duidelijk dat er geen eenduidige juridische definitie is. Toch kunnen we vanuit onze achtergrond wel iets zinnigs formuleren dat de kern raakt:

Daar komt het!

Het op een doordachte manier bestemmen van de openbare ruimte, rekening houdend met huidige en toekomstige menselijke activiteiten, behoeften en maatschappelijke opgaven. Waarbij we als Partij voor de Dieren altijd zullen afwegen wat goed is voor mens, dier, natuur, milieu en onze voortbestaanszekerheid. Zoals u van ons gewend bent.

Met die bril zijn wij naar deze casus gaan kijken.

De Partij voor de Dieren is een voorstander van de energietransitie en daarmee ook een voorstander van het opwekken van duurzame, hernieuwbare energie. Bijvoorbeeld via wind- of zonne-energie. In de vorige collegeperiode zijn we dan ook vaak samen met de coalitie opgetrokken om aan deze ambitie gestalte te geven. En daarom zijn we ook ingegaan op de uitnodiging van de mensen van Windvogel, die ons hebben meegenomen in dit project.

En dat gesprek voorzitter, dat gesprek heeft ons overtuigd. Het heeft ons ervan overtuigd dat deze locatie alleen geschikt lijkt voor dit project als er met kunst en vliegwerk allerlei maatregelen worden genomen om de overlast op heel veel mensen in de omgeving te beperken. Stilstand in de ochtend voor de bewoners van Zijkanaal H, stilstand in de middag voor vele honderden woningen in Oostzaan, en dan hebben we het alleen nog maar over slagschaduw. Er is hier niet vanuit ‘goede ruimtelijk ordening’ gekeken naar de beste bestemming voor deze locatie, NEE: er is getracht om koste wat kost een project in te passen dat op een andere locatie veel effectiever en minder overlastgevend zou zijn. Ik reed recent nog over de A7 door de Wijdewormer: niets dan asfalt en grasfalt. 3 van deze turbines zouden daar toch echt voor veel minder ellende zorgen, en bovendien veel minder weerstand tegen de energietransitie.

De Partij voor de Dieren is wat dat betreft altijd duidelijk geweest. Windturbines prima, maar niet in de natuur en niet nabij woonwijken. En wat ons betreft vanuit die twee zaken ook niet op plekken waar veel ruimte en behoefte is voor meer natuur of toekomstige schone, gezonde en veilige woonlocaties, zoals Havenstad, Achtersluispolder, Zaandam-Zuid en de Kolkweg.

Is dit goede ruimtelijk ordening? De laatste jaren heeft de Noorder-IJplas zich ontwikkeld tot een uniek stukje ‘struingebied’ met nieuwe, sterk verbeterde natuur. Waar eens voornamelijk kaal zand was, is de natuurwaarde en de belevingswaarde van het gebied ontzettend toegenomen, en daar zit nog veel meer rek in. Een sterk natuurnetwerk in de regio betekent een verbinding van de Noorder-IJplas, via de brede Kolksloot, naar het Twiske en het Ilperveld. En precies op de plek van de flessenhals in die verbinding is de meest noordelijke turbine ingetekend. Dat is GEEN goede ruimtelijke ordening. Ook kan het gebied een belangrijke functie vervullen in de recreatiebehoefte van de tienduizenden nieuwe inwoners die de woningbouwplannen met zich meebrengen. Lekker op je picknickkleedje onder een windturbine van 170 tot 200 meter hoog. GEEN goede ruimtelijke ordening.

Bovendien zijn de gegevens die in de natuurtoets zijn gebruikt voor het overgrote deel ‘op z’n minst gedateerd: fourageerafstanden vogels die het gebied aandoen: 2011, vogels in nabijgelegen Natura-2000 gebieden 1989, 1992, 2009 t/m 2012 en slechts 1 onderzoek uit 2021. Onderzoeken over windturbines en vogels die worden aangehaald: gebaseerd op oude literatuuronderzoeken, zo’n 5% uit 2020 en 2021 (5%), zo’n 95% is van 1975 t/m 2017.

Dan voorzitter…

Oostzaan en Zaanstad hebben moeite om geschikte woningbouwlocaties te vinden, maar ook het nabijgelegen Landsmeer loopt tegen haar grenzen aan (22 jaar wachttijd voor een sociale huurwoning, geachte commissieleden, en in Oostzaan 15 volgens de wethouder zojuist). Het gebied rond de Noorder-IJplas lijkt de enige serieuze optie om ook die druk wat te verlagen, zonder waardevol cultuurlandschap op te hoeven offeren. De plaatsing van deze windturbines zal deze woningbouwprojecten niet eenvoudiger maken. Het alternatief is dat betreffende gemeenten naar het noorden gaan kijken voor uitbreiding, wat zowel voor natuur en landschap als voor het aantal verkeerskilometers funest zal uitpakken. GEEN goede ruimtelijk ordening.

We hebben een aantal weken geleden in de Commissie Ruimte nog een mooie uiteenzetting gehad over de schaarse ruimte in het Noordzeekanaalgebied, en de consequenties die het niet in samenhang bekijken van alle opgaven kunnen hebben: Het verplaatsen of bijplaatsen van één puzzelstukje kan de hele ruimtelijk puzzel op slot zetten. En dat lijkt hier het geval. Geen goede ruimtelijke ordening derhalve.

Voorzitter, ik ga afsluiten…

De Partij voor de Dieren is echt wel een voorstander van het oplossen van de klimaatcrisis, maar dan wel altijd in samenhang met de andere crises, zoals de natuur- en biodiversiteitscrisis, en in dit geval ook de wooncrisis. Anders bedrijven we een stukje incrementalistische planologie. En incrementalistische planologie leidt tot incrementalistische ruimtelijke ordening. En dat is wat ons betreft GEEN GOEDE ruimtelijk ordening.