Nota Zeehavens Noord-Holland: oude economie in een nieuw jasje

Voorzitter,

Eerst iets in het algemeen.

We hebben net een prachtige briefing gehad over duurzame provinciale infrastructuur. Doortastend, vernieuwend, oude gewoontes durven loslaten, steeds net een stapje extra durven nemen. Er wordt echt continu gewerkt aan beter doen voor klimaat en biodiversiteit.

Die energie zien we helaas niet terug in het voorliggende stuk.

We hebben de klimaat- en biodiversiteitscrisis uitgeroepen. Crises waardoor juist het gebied in deze nota grote risico’s loopt. Vijf over 12. Dat betekent niet pas in 2050 misschien van fossiel af. Dat betekent niet ondertussen met stukken zoals deze nota groeiruimte voor zware industrie borgen en per se in de wereldtop willen blijven draaien. Dat betekent ook niet dat we het 140 keer hebben over economie in dit stuk, maar slechts 11 keer over biodiversiteit en 6 keer over gezondheid.

Crisis betekent nu maximaal sturen om die op te lossen. Andere waarden centraal stellen in onze economie. De huidige bedrijvigheden heroverwegen.

Er is in dit stuk terecht veel aandacht voor de energietransitie, maar verder is het veel oude economie in een nieuw jasje. Veel wordt als vanzelfsprekend doorgezet, zonder de principiële vraag te stellen of bepaalde functies en bedrijvigheid nog wel past bij een leefbaar Noord-Holland.

We hebben net een initiatiefvoorstel van PvdD en CU aangenomen waarbij we kiezen voor een economie die zich niet meer richt op economische groei, maar op welzijn van alle inwoners binnen ecologische grenzen. Ongeacht of de economie groeit of niet. We hebben besloten dat we kijken hoe ons beleid ook impact heeft op elders, gebieden buiten Nederland. Het stimuleren van bedrijvigheid die maatschappelijke waarde creëert. Daar zien we weinig van terug in dit stuk.

Onze conclusie is: de problemen van dit stuk hadden ondervangen kunnen worden door niet slechtst een select groepje van overheden en commerciële bedrijven als Tata Steel om input te vragen. Deze Nota Zeehavens gaat over een behoorlijk groot stuk van ons land en er zijn veel menselijke en niet-menselijke belangen mee gemoeid. Het past niet meer in deze tijd dat burgers en milieu- en natuurorganisaties niet zijn geraadpleegd. Terwijl juist organisaties als Urgenda en Greenpeace ideeën hebben die zo’n nota sterker kunnen maken.

Wij denk over een motie om alsnog samen met natuur- en milieuorganisaties te kijken hoe dit stuk aangescherpt kan worden. Vervolgens kunnen we het stuk volgend jaar updaten of van een addendum voorzien.

Daarnaast willen we GS helpen om dit stuk alvast meer in lijn te brengen met doen wat nodig is om op tijd de crises van deze tijd op te lossen:

1. Biodiversiteit en gezonde leefomgeving worden wel even genoemd in de nota, maar er is geen enkele concrete uitwerking of borging. Terwijl er genoeg aanknopingspunten zijn om hier meer mee te doen. Port of Amsterdam vertelde samen met wetenschappers vorige week bij Vroege Vogels over de meerwaarde van tijdelijke natuur op hun braakliggende grond. Meerwaarde voor natuur zelf, maar ook voor welzijn van mensen en andere dieren. We kunnen in ieder geval opnemen dat er aandacht komt voor zoveel mogelijk natuurinclusieve (haven)bedrijventerreinen. Daarover komen we met een motie.

2. De Gezondheidsraad heeft net een advies uitgebracht waarin ze stelt dat overheden gezonde leefomgeving steviger zou moeten verankeren in het omgevingsbeleid. Nu worden onze ruimtelijke instrumenten vooral ingezet om ruimte voor zware industrie te borgen. We zouden dat voor gezondheid ook zoveel mogelijk willen zien. Is GS bereid dat te doen?

3. Dan nog over het feit dat veel de oude economie nog als vanzelfsprekend wordt voortgezet.

We kiezen bijvoorbeeld voor zware industrie zonder de principiële vraag welke industrie we in willen en hoeveel. Hoe voorkomen dat we ons laten leiden door grootvervuilers als Tata Steel, in plaats dat we zelf gaan kijken wat we maatschappelijk nog willen en waar we dan schaarse ruimte voor willen gebruiken.

We kiezen ook voor het verder versterken van de functie van doorvoerhavens. Met alle verontreiniging, ruimtegebruik en klimaatproblemen. Voor wat precies? We zien foto’s van containerschepen in de nota: is dat wat we willen, blijven schuiven met containers in zeer vervuilende zeeschepen?

4. Het gaat in de nota daarnaast veel over de zogenaamde toegevoegde waarde van de havens. Over bulkproducten zoals veevoersoja, over groei van cruisesvaart en visserij, over de internationale concurrentiepositie van de Nederlandse zeehavens (hallo 1975), over werkgelegenheid, maar bijna geen woord over wat een deel van die bedrijvigheid de maatschappij kost. Niet alleen hier qua vervuiling, maar ook elders, waar mensenrechten worden geschonden voor de bulkproducten in onze havens, zeeën leeggevist voor de visserij, en waar natuur van inheemse bevolking wordt kapot gemaakt voor het veevoersoja die wij hier ontvangen en doorvoeren.

De maatschappelijke kosten en baten zijn niet in kaart gebracht. Dit stuk geeft geen realistisch beeld. Zo kunnen we geen eerlijke belangenafweging maken.

We hebben met elkaar afgesproken vollediger te zijn in hoe we de toegevoegde waarde van economische activiteiten meten. Dat we naar een economie willen binnen ecologische grenzen.
Als deze nota het heeft over versterken van onze havens als wereldspelers en de doorvoerfunctie, laten we dan daarbij ook onderzoeken voor welke soorten bedrijven en producten binnen de contouren van klimaat, ecologie en gezondheid passen.

Ten slotte: we zien ook grote problemen met waterkwaliteit en bodem. Water dreigt een nieuwe crisis te worden. Hoe houdt GS rekening hiermee in deze context?