Vragen over de verstoring van natuur en erfgoed bij de aanleg van de Zonnege­luidswal Naar­derbos

Indiendatum: 26 feb. 2024

Inleiding
De casus
In het kader van het Meerjarenprogramma Geluidsanering (MJPG) van RWS heeft RWS een plan opgesteld waarmee voor een wijk in het Gooi langs de A1 bij Naarden aan de wettelijk geldende geluidsnorm wordt voldaan. Het plan houdt in: een geluidscherm over een lengte van 850 meter, gecombineerd met stil asfalt[1]. Het gaat om 36 woningen.
Deze omwonenden willen echter een nog verdergaande geluidreductie en zijn met het plan ‘Zonnegeluidswal Naarderbos’ gekomen. Het gaat om een grote en brede wal van zo'n kilometer lang en vier meter hoog. De wal wordt bedekt met zonnepanelen, zodat er duurzame energie opgewekt kan worden. Kosten: 4,3 miljoen euro[2].
Hiervoor moeten 3.000 tot 4.000 bomen worden gekapt en verdwijnt tegelijk het leefgebied voor veel dieren, waaronder beschermde dieren. Een deel van dit gebied is zelfs Europees wettelijk beschermd Natura 2000-gebied of grenst daaraan. Ook heeft het gebied een functie als ecologische verbindingszone in het ecologisch versnipperde Gooi. Bovendien is verstoring van Unesco Werelderfgoed aan de orde.

Eerder: ‘Niet formeel bekend bij de provincie’
Op 11 september 2023 stond het onderwerp van de Zonnegeluidswal Naarderbos al op de agenda van de Commissie Landelijk Gebied op basis van een agenderingsverzoek. Op de vragen van de Partij voor de Dieren kon gedeputeerde Kocken toen geen of nauwelijks antwoord geven, omdat het initiatief niet formeel bekend was bij de provincie. Ook de insprekers uit de gemeente Gooise Meren die hun zorgen uitspraken over de voorgenomen verwoesting van natuur op de plek waar de verhoogde geluidswal zou moeten komen, kreeg vooralsnog geen vervolg of toezegging om actief contact te zoeken met de gemeente Gooise Meren om kaders voor de zonnegeluidswal te bespreken, hoewel een deel binnen provinciaal grondgebied valt en zelfs een deel binnen Natura-2000[3] en de rest randgebied is.

Zorgplicht en beschermde dieren
Uit de natuurtoets van november 2023 en aanvullende toets in december 2023 volgt dat op basis van de Wet natuurbescherming een ontheffing van de soortenbescherming moet worden aangevraagd, omdat door de voorgenomen bouw van de zonnegeluidswal het leefgebied van diverse beschermde diersoorten, zoals das en sperwer, vernietigd wordt.
Voor de das geldt niet alleen zorgplicht, maar het is een wettelijk beschermde soort vallend in de categorie 'Andere beschermde dier- en plantensoorten. Dit was Wnb art. 3.10 en dat is beleidsneutraal overgegaan in Art 11.54 Bal eerste lid, onder a van de OW. Wat hier gesteld wordt is:

• het is verboden opzettelijk te doden;
• het is verboden opzettelijk de vaste voortplantingsplaatsen of rustplaatsen van te beschadigen of te vernielen;
• indien als gevolg van het voornemen schadelijke handelingen in artikel 11.54 Bal optreden, dient een omgevingsvergunning flora en fauna activiteit aangevraagd te worden. Hierbij moet een alternatievenafweging vormgegeven worden.

Uit onderzoek van de Stichting Dassenwerkgroep Utrecht & ‘t Gooi[4] wordt ook bevestigd dat dit te kappen bosgebied in zijn geheel het leef- en foerageergebied van de das is. Het opzettelijk vernielen of beschadigen van foerageergebied dat samenvalt met een dassenburcht, is verboden met artikel 3.10 van de Wet Natuurbescherming. Dat is dus het geval voor deze gehele bosstrook: De ecologische functionaliteit van een dassenburcht mag niet verminderen als gevolg van menselijke activiteiten. Dat betekent dat je een dassenburcht en alles wat daarbij hoort (foerageergebied) met rust moet laten, zodat de das daar zo ongestoord mogelijk kan blijven leven.

Gemeente Gooise Meren
Uit de gemeentelijke toelichting[5] bij de voorgenomen bomenkap om de wal te kunnen aanleggen blijkt dat er zo’n 3.000 tot 4.000 kleinere en grotere bomen moeten verdwijnen. Ook blijkt dat een deel daarvan in Natura-2000 gebied is gelegen. De gemeente gaat er in deze toelichting vanuit dat met het voldoen aan een herplantplicht er geen bezwaar is tegen de vernietiging van natuur in dit beschermde natuurgebied. In een reactie van de gemeente op de petitie van Stichting Groen Muiderberg (ingekomen stuk PS februari 2024) blijkt dat de gemeente de bomen van slechte kwaliteit acht. Een herplant van 3000 bomen na zeer intensieve civieltechnische activiteiten vergt echter minstens 40 jaar voordat de natuur zich weer hersteld heeft in dezelfde mate.

Cultureel erfgoed
Naast natuurwaarden is ook het Werelderfgoed van de Hollandse Waterlinie in het geding. Onlangs heeft de ANWB nota bene hun bekende bruine toeristische bord geplaats langs het stuk snelweg van de A1 waar nu de bijzondere erfgoedwaarde wordt bedreigd door de potentiële geluidswal! Eerder in de beantwoording van technische vragen door de Partij voor de Dieren werd gesteld dat de gemeente geacht wordt het gehele plan in het vooroverleg aan de provincie voor te leggen. De eerste versie van het plan is in 2020 met de provincie besproken, waaruit toen is gebleken dat de uitwerking in het kader van de Unesco Werelderfgoed waarden werd “beoordeeld als onvoldoende acceptabel”. Het nu voorliggende ontwerp is zelfs breder, hoger en langer dan het toen beoordeelde ontwerp dat al niet acceptabel werd geacht.

Aanvraag Omgevingsvergunning
Op 15 december j.l. heeft de gemeente een aanvraag Omgevingsvergunning voor de realisatie van de grondwal en het kappen van bomen ontvangen. Op 10 januari heeft de gemeente deze aanvraag gepubliceerd via de Officiële Bekendmakingen.[6] Bij de publicatie zijn geen stukken gesloten en deze kunnen slechts telefonisch opgevraagd worden.

Vragen

1. Heeft de provincie inmiddels aan de gemeente Gooise Meren laten weten dat zij een halt toeroept aan dit plan? Zo nee, waarom niet?
2. Is de provincie inmiddels in vooroverleg getreden met de gemeente over onderhavig plan? Zo ja, wat zijn tot nu toe de uitkomsten van deze gesprekken en adviezen?
   
3. Hoe beoordeelt GS het plan waarin op grote schaal bomen worden gekapt, beschermde diersoorten worden bedreigd, foerageergebied van de das verdwijnt, wat verboden is, en een belangrijk randgebied van en zelfs Natura-2000 gebied wordt aangetast, ten behoeve van geluidsreductie voor slechts 36 huishoudens die al aan de wettelijke norm voldoen met een eenvoudige muur aangelegd door RWS?
4. Is GS het eens met de indieners en ondertekenaars van de petitie[7] dat de schade die aangebracht wordt aan natuurwaarden niet opwegen tegen een minimale geluidswinst, waarvoor alternatieve maatregelen voor handen zijn?
   
5. Is GS bekend met alternatieve maatregelen om geluidsreductie van de A1, zoals het MJPG-geluidreductieplan van RWS, te realiseren zonder dat grootschalige bomenkap en verstoring van beschermde diersoorten nodig is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe wordt de alternatievenafweging beoordeeld (zie art. 11.54 Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)?
   
6. Heeft GS met de gemeente Gooise Meren gesproken over alternatieve plekken voor het aanbrengen van zonnepanelen, zoals bijvoorbeeld op daken van het nabijgelegen bedrijventerrein? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe wordt de alternatievenafweging beoordeeld?
   
7. A. In hoeverre beoordeelt GS de uitwerking van onderhavig plan in het kader van de Unesco Werelderfgoed zoals ingediend bij de aanvraag omgevingsvergunning op 15 december 2023?
   B. Moet onderhavig plan getoetst worden door ICOMOS of een andere ter zake kundige instantie?
   
8. Op welke manier gaat GS op deze voorgenomen ingreep, met o.a. de kap van tientallen bomen in Natura-2000 gebied, reageren en waarom? Kan PS hier een afschrift over ontvangen?
   
9. Is de noodzakelijke ontheffingsaanvraag soortenbescherming volgens de Wnb bij GS en de OD bekend? Zo nee, is GS bereid om, nu er een omgevingsvergunning is aangevraagd, de gemeente actief te benaderen over de bedreigingen voor de natuur. Zo ja, op welke wijze zal GS reageren op de ontheffingsaanvraag soortenbescherming?
   
10. Is GS bereid te onderzoeken, nu er een ecologisch rapport ligt van Royal Haskoning[8] (14 november 2023) over het belang van de natuurwaarden in het gebied, o.a. als corridor en verbinding tussen beschermde natuur, of deze plek in aanmerking kan komen voor toevoeging aan de NNN (herbegrenzing) om zo tevens de doelstellingen van zowel Natura-2000 met belangrijke randgebieden als het programma van NNN te behalen?
    

[1] Naarderbos krijgt geluidsscherm bij snelweg A1; Nog geen besluit over combinatie met zonnepanelen | De Gooi- en Eemlander (gooieneemlander.nl)

[2] Komst zonnegeluidswal Naarderbos wordt steeds concreter | Het Gooi | AD.nl

[3] Uit de stukken die via de gemeentelijke website te raadplegen zijn, blijkt dat het oostelijk deel van het te kappen bos (deelgebied C) binnen Natura-2000 gebied is gelegen.

[4] https://www.gooisemerennieuws.nl/politiek/politiek/332778/nieuwe-zonnegeluidswal-bedreiging-voor-leefgebied-van-das-spe

[5] https://bestuur.gooisemeren.nl/plannen-en-projecten/dossier/?tx_windmeetings_windmeetings%5Baction%5D=downloadDocument&tx_windmeetings_windmeetings%5Bcontroller%5D=Agenda&tx_windmeetings_windmeetings%5Bdocument%5D=14052787&cHash=f366e791213e540084b3c29d5d8dfaeb

[6] https://zoek.officielebekendmakingen.nl/gmb-2024-20386.html

[7] https://petities.nl/petitions/kap-geen-4-000-bomen-langs-de-a1-bij-het-naarderbos?locale=en&fbclid=IwAR1Ho07iDeQn0fDMAdzTCIcp60Bq5LMs5HQyFJrzVmuPAIC_eX7n5tNfO48

[8] Te raadplegen via https://bestuur.gooisemeren.nl/plannen-en-projecten/dossier/zonnegeluidswal-naarderbos/#phase4