Opinie: Natuur in de polder

Nederland verzuimt haar taken op het gebied van natuurbescherming naar behoren uit te voeren en probeert onder (internationale) wettelijke regels uit te komen. Daarbij gooit ze structureel publiek geld over de balk met kansloze juridische procedures en onderzoeken naar mogelijke mazen in de wet. Door die lakse aanpak frustreert ze bovendien ondernemers en burgers. Het geblunder in de Noord-Hollandse Eilandspolder is daar een pijnlijk voorbeeld van.

Door: Bram van Liere

De Eilandspolder , een eeuwenoud veeneiland tussen de Schermer en de Beemster, is een van de Nederlandse natuurpareltjes. Met prachtig maar kwetsbaar veenmosrietland en de habitat van veel bijzondere diersoorten, waaronder de unieke Noordse woelmuis. Maar de Eilandspolder staat helaas ook model voor wat er mis gaat in de Nederlandse natuurbescherming.

In 1992 besloten Europese landen gezamenlijk dat de meest zeldzame en kwetsbare natuur beschermd moest worden: de Natura 2000-gebieden. De Eilandspolder werd aangewezen. Maar meer en meer blijkt dat onze overheden moeite hebben om zich aan die wettelijke afspraken te houden.

Juridisch moeras
Als er pijnlijke keuzes gemaakt moeten worden krijgen politici koudwatervrees en stellen keuzes uit met de aanleg van een juridisch moeras. Dat zien we bijvoorbeeld bij de aanpak van de drijfmestproblematiek. In Nederland is vermesting en verzuring een van de belangrijkste bedreigingen voor de natuur: het teveel aan meststoffen smoort bloemrijk hooiland en geeft hoofdzakelijk grassen en brandnetels een kans. Aangezien de moderne landbouw de grootste bijdrage levert aan deze vervuiling , moet dus de impact van de bio-industrie worden verminderd. In 2007 stelde het Wageningse onderzoeksbureau Alterra al dat er in de Eilandspolder geen bemesting meer moest plaatsvinden. Recent had de provincie echter twee gerechtelijke uitspraken nodig om te snappen dat het schadelijke en illegale uitrijden van drijfmest in het gebied niet mag.

Het patroon is overal hetzelfde. De wet wordt netjes uitgewerkt volgens gezamenlijke Europese afspraken. Als de overheid echter die wet moet uitvoeren, doet zij dit niet of slecht, bang om boeren tegen zich in het harnas te jagen. Actiegroepen en bezorgde burgers komen in actie voor de natuur in hun omgeving. Zij vechten overheidsbesluiten aan en krijgen gelijk bij de rechter. De overheid neemt daarop een volgend verkeerd besluit en de betrokken burgers kunnen opnieuw naar de rechter. En als eindelijk duidelijk is dat de burgers echt gelijk hebben, gaat het CDA in Den Haag zorgen dat de regels veranderd worden (zie de Crisis- en Herstelwet en Programmatische Aanpak Stikstof).

Eilandspolder
In de Eilandspolder kwamen belanghebbende partijen gezamenlijk met een ‘natuurplan’, zonder rekening te houden met de verplichtingen vanuit Natura 2000. Bezorgde burgers, verontrust door de afzijdige houding van de provinciale overheid, kwamen daarop samen in de Stichting Open Polders en vroegen de rechter een uitspraak te doen. Ondertussen keek de provincie de andere kant op terwijl in de beschermde polder illegaal bruggen, dammen en paden werden aangelegd, alles zonder vergunning. Het Openbaar Ministerie greep hard in en de rechter stelde de Stichting Open Polders telkens in het gelijk.

Smijten met publiek geld
Maar de provincie blijft hardleers. Als gevolg van haar geworstel met de wetgeving smijt ze met publiek geld om het geblunder weg te poetsen, en weigert ondertussen de natuur te beschermen. Wel een zoektocht naar juridische ruimte voor de bouw van een stal, geen adequate vergunningverlening. Wel dure procedures, herstelmaatregelen en afkopen van blunders, geen gebruik eigen juridische bevoegdheden. Wel vervuiling toestaan, geen natuurbeschermingsplan. Gaat dit zo door tot Brussel Nederland aan haar afspraken houdt?

Want tegen veel minder kosten en met respect voor natuur én ondernemerschap kan het ook. De Stichting Open Polders heeft daar een jaar geleden al een voorzet voor gegeven met de Gebiedsvisie 'Zuinig met de Eilandspolder' .

Slecht signaal
De provincie geeft een slecht signaal af aan burgers en boerenbedrijven. De agrarisch ondernemer krijgt ten onrechte het gevoel dat niets kan, dat niemand weet hoe het zit en blijft achter met kosten die hij niet kan verhalen. Met schijnbelangenbehartiging is de boer dus niet geholpen. En de indruk ontstaat dat de betrokken burgers die de overheid aan haar internationale afspraken houden, het hebben het gedaan. Dat zet sociale verhoudingen in een kleine gemeenschap onder druk. Met de Natuurbeschermingswet probeert de overheid ogenschijnlijk ondernemers te beschermen in plaats van de natuur. De natuur, ondernemer en belastingbetaler zijn daarvan uiteindelijk de dupe.

Over de auteur:
Bram van Liere is fractievoorzitter voor de Partij voor de Dieren in Noord-Holland.

Dit artikel is op 24 maart 2012 gepubliceerd in de dagbladen van HDC Media, o.a. in het Noord-Hollands Dagblad, Haarlems Dagblad, Leidsch Dagblad en de Gooi- en Eemlander.