Miljoenen vissen gedood in gemalen

HAARLEM- 16 juni 2007. Miljoenen vissen vinden jaarlijks onnodig de dood in gemalen die in Nederland het water op peil houden. Omdat de slachting zich onder water afspeelt, valt dit vrijwel niemand op. Tijdens een werkbezoek van de Provinciale Staten van Noord-Holland aan het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, heeft de Partij voor de Dieren aan de dijkgraaf schriftelijke vragen overhandigd over de gemalen en de visvriendelijkheid ervan.

De Partij voor de Dieren vraagt de drie Noord-Hollandse hoogheemraadschappen (HHR Hollands Noorderkwartier, HHR Rijnland en HHR Amstel, Gooi en Vecht) inzicht te geven in het aantal gemalen en de visvriendelijkheid ervan. Zij doet dit tegen de achtergrond van een in 1996 gesloten Beneluxverdrag, dat tot doel heeft dat in 2010 de vissen vrij kunnen migreren en de Europese Kaderrichtlijn Water, waarin voor de toekomst kwaliteitseisen aan het oppervlaktewater worden gesteld, waaronder een goede visstand.

Vrijwel alle vissen migreren en dreigen daardoor in aanraking te komen met een van de duizenden gemalen die polders en andere laaggelegen gebieden droog moeten houden. De gemalen veroorzaken, op slechts enkele uitzonderingen na, een gigantische slachting onder vissen. Miljoenen en waarschijnlijk zelfs tientallen miljoenen vissen worden jaarlijks gedood of verminkt door de gemalen, omdat vrijwel geen enkel gemaal simpele voorzieningen heeft die een ongeschonden doorgang voor vissen mogelijk maken.

Er zijn vispassages voor gemalen ontwikkeld waar alle vissen ongeschonden door kunnen, maar die zijn nog nauwelijks toegepast. De Partij voor de Dieren vindt het onacceptabel en in strijd met eerder gemaakte internationale afspraken als de gemalen niet zo snel mogelijk visvriendelijk worden gemaakt. Bij groot onderhoud of renovatie van gemalen kunnen die voorzieningen in veel gevallen kostenneutraal, of zelfs met kostenbesparing op langere termijn, worden gerealiseerd.

Het belang van visvriendelijke gemalen voor een goede visstand blijkt bijvoorbeeld uit het gegeven dat jonge aaltjes vanuit het paaigebied in de Sargassozee (circa 6.000 km van het Europese vasteland) wel in onze polders terecht komen, maar daar als volwassen aal bijna niet meer uit kunnen komen om naar het paaigebied te gaan.

Overhandiging van de schriftelijke vragen van de Partij voor de Dieren aan de dijkgraaf door Rob van Oeveren.

Zie hier onder de brief zoals die aan de drie Noord-Hollandse waterschappen is gezonden:

Aan de Dijkgraaf van
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier mevrouw drs. J.M. de Vries
Schepenmakersdijk 16
1135 AG EDAM

Haarlem, 16 juni 2007

Geachte Dijkgraaf,

Er zijn mooie intenties uitgesproken om vismigratie mogelijk te maken in ons met gemalen en andere kunstwerken versterkte land. Al op 26 april 1996 tekende minister Hans van Mierlo de Beneluxbeschikking betreffende vrije migratie vissoorten. Hierin staat dat de regeringen de vrije migratie van de vissoorten in alle hydrografische gebieden verzekeren voor 1 januari 2010 ongeacht de beheerder. Ook de Decembernota 2006 van het ministerie van Verkeer en Waterstaat KRW/WB21 besteedt aandacht aan vismigratie. Zo wordt gesteld dat visgeleidende maatregelen, voor zover ze relevant zijn voor vismigratie, ten minste dienen te worden gerealiseerd bij nieuw te bouwen of te verbeteren gemalen, stuwen, sluizen en waterkrachtcentrales. De vismigratie is ook een relevant punt voor het halen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water. De visstand is immers een van de vier biologische kwaliteitselementen van de ecologische beoordeling van een oppervlaktewaterlichaam. Ook volgens het provinciale waterplan van de provincie Noord-Holland “ Bewust Omgaan Met Water” zijn vismigratiemogelijkheden belangrijk.

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier wil volgens de Nota Visbeleid maatregelen nemen die vooral zijn gericht op het vergroten van het areaal plantenrijk water, het ontwikkelen van structuurrijke oevers en ondergelopen oeverlanden en het verbinden van boezem en polders via vispassages. Rijnland gaat vispassages aanleggen bij zijn vier de boezemgemalen.

Deze beleidsintenties zijn er niet voor niets. Diverse soorten zitten in het nauw, de visstand in de polders is niet optimaal, maar bovenal is er veel dierenleed. In Bionieuws 22-9-2006 werd gesproken over miljoenen dieren die jaarlijks vermalen worden in de gemalen. Dit zijn schrikbarend hoge aantallen, die mogelijk nog een onderschatting zijn van de werkelijke aantallen slachtoffers. Mogelijk worden tientallen miljoenen dieren jaarlijks als het ware door de versnipperaar gehaald. Dat dit onder de waterspiegel en buiten het zicht gebeurt, mag geen reden zijn om geen maatregelen te nemen.

Wij roepen uw waterschap op snel en effectief maatregelen te nemen tegen dit onnodige dierenleed. Er zijn immers eenvoudige oplossingen in de vorm van vispassages en visvriendelijke gemalen*. De intenties in beleid zijn helder, maar het plan van aanpak is nog niet duidelijk. Het is onacceptabel dat dieren onnodig worden gedood of verwond. Het is een taak van uw waterschap ervoor te zorgen dat er geen onnodig dierenleed en schade aan de natuur meer wordt aangericht.

Graag ontvangen wij uw plan van aanpak voor deze problematiek, een overzicht van alle onder uw beheer vallende gemalen met vermelding van het type gemaal, de datum van het laatst aan het gemaal uitgevoerde groot onderhoud of renovatie en de eerstvolgende datum van groot onderhoud of renovatie.
Vanzelfsprekend ontvangen wij ook graag informatie als u bij een of meer gemalen inmiddels effectieve visvriendelijke maatregelen hebt genomen.

Hoogachtend,
Fractie Partij voor de Dieren
provincie Noord-Holland


R.E. van Oeveren
voorzitter

* Voor de goede orde: vijzelgemalen zijn niet zonder meer visvriendelijk. Bij gewone vijzelgemalen komt 20% van de vis om en nog eens 20% van de dieren raakt gewond. Omdat er gemalen, of aanpassingen aan gemalen, mogelijk zijn waardoor 100% van de vissen ongeschonden het gemaal kunnen passeren, is het gewone vijzelgemaal niet als visvriendelijk te kwalificeren.

Resultaat van visonvriendelijke gemalen.