Doen wat nodig is

Voorzitter,

Een belangrijke taak van de PS is aangeven wat er moet gebeuren en achteraf controleren of wat is afgesproken ook gedaan is. Drie documenten spelen daarbij een belangrijke rol: de jaarstukken, de kaderbrief en de begroting.

We spreken nu over de jaarstukken. Elk jaar is dit een belangrijk moment voor de Provinciale Staten om haar controlerende rol te vervullen. Een moment om terug te blikken: wat waren onze ambities, wat hebben we ervoor gedaan, wat hebben we bereikt en hoe staan we er nu voor? Dat heeft een financieel en een inhoudelijk aspect.

Klassiek financieel zit het goed en dat wordt bevestigd door de accountant: de jaarstukken worden door hem uitstekend bevonden en we zitten wat dat betreft in de kopgroep als Noord-Holland. De PvdD is daarom trots op het werk dat de ambtenaren hebben verricht.

Inhoudelijk zien we ruimte voor verbetering. Juist omdat de jaarstukken zo’n belangrijk moment zijn voor de fundamentele taak van PS om te controleren wat er is gedaan en of we op koers zijn. Dat kan PS nu moeilijk doen bij sommige ambities. Bijvoorbeeld natuurinclusief ontwikkelen, natuurinclusieve landbouw, het voldoen aan energiebesparingsregels door bedrijven, stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemen en dierenwelzijn, simpelweg omdat daar nog informatie en inzicht over de voortgang in ontbreekt. Zelfs voor klimaatdoelen wordt niet vermeld hoe we ervoor staan, terwijl we inmiddels een monitor daarvoor hebben. Voor dierenwelzijn zouden relatief makkelijk bijvoorbeeld cijfers over aantal gedode dieren in het wild gebruikt kunnen worden bijvoorbeeld, dan kan PS volgen of de ambitie om het doden van dieren, zoals de meeste partijen en het college hier vinden, te vermijden in lijn is met de realiteit. We kunnen u alvast verklappen: dat is niet zo.

Er wordt nu gewerkt aan een actualisering van de doelenboom (waarmee ambities worden vertaald) en de indicatoren die we gebruiken om aan te geven in hoeverre we op koers zijn. En uitvoering van het aangenomen Initiatiefvoorstel Noord-Holland Impact (PvdD en CU) vraagt om te kijken naar indicatoren die beter passen bij nieuwe, vergroende inzichten op economisch beleid. De provincie heeft zelf namelijk als doel een “economie die de brede welvaart versterkt, en dus geen schade toebrengt aan de ecologie, biodiversiteit en dierenwelzijn”. Maar hoe kunnen wij, als PS, dat volgen?

Het is dus een mooi moment om te kijken hoe een verbeterslag kan worden gemaakt in deze jaarlijkse reflectie op de voortgang van diverse genoemde ambities.

Daarom de volgende motie:

roepen het College van Gedeputeerde Staten op:

• om voor de behandeling van de Jaarstukken van 2023 met een voorstel te komen over hoe een verbeterslag kan worden gemaakt in de jaarlijkse verantwoording over het gevoerde beleid;

en gaan over tot de orde van de dag.

Voorzitter, dan nog even een inhoudelijke reflectie. VVD heeft als slogan “Doen wat nodig is”. Alle mooie woorden ten spijt, er is in 2022 nog steeds niet gedaan wat nodig is. We zijn niet op koers om energieverbruik, broeikasgassen als methaan en CO₂ naar beneden te brengen. De kansen die we wettelijk hebben om te handhaven op energiebesparing bij grote verbruikers, gebruiken we al jaren niet. De geluidsbelasting is hoog en neemt toe. We voldoen niet aan WHO-advieswaarden voor fijnstof. We hebben een te groot woningtekort en tegelijkertijd te weinig groen. Terwijl minder landbouwdieren meerdere problemen zou oplossen is het aantal koeien toegenomen, terwijl het aantal bedrijven die ze houden naar beneden is gegaan. Meer koeien, minder boeren, dat kan toch niet de bedoeling zijn. We houden en slachten in totaal nog steeds rond 10,5 miljoen kippen per jaar in achterhaalde intensieve veehouderij. We zakken nog steeds hard door met de bodemdaling, met kosten die hoog oplopen. We komen ook niet vooruit in halen van doelen voor oppervlaktewater, maar laten bedrijven die landbouwgif gebruiken doorgroeien.

Al met al staan we er minder goed voor dan de jaarstukken doen vermoeden.
Op 12 april was de Dutch Overshoot Day, de dag waarop we meer hebben verbruikt dan de aarde in een jaar kan maken. Anders gezegd: als iedereen op Aarde zou leven als in Nederland, zouden 3,6 Aardes nodig zijn. We leven op de pof en staan dik in het rood. De maatschappelijke kosten van deze roofbouw op de planeet zijn de blinde vlek van onze klassieke financiële kosten-en-batenplaatjes. Om goede afwegingen te kunnen maken over wat we met geld van onze burgers doen, moeten we samenwerken om die blinde vlek steeds verder weg te werken. Laten we dat het komend jaar doen. Laten we het komend jaar écht doen wat nodig is.

Dank u wel.