Bijdrage bij concept Korte Termij­na­genda Landelijk Gebied 2025-2027

Laat ik er maar mee beginnen dat het positief is dat dit stuk een korte termijn agenda betreft en geen toekomstperspectief schetst voor ons landelijk gebied, want als dit stuk een weergave is van de toekomst op de lange termijn zou het echt betreurenswaardig zijn. Niet alleen is er dan nauwelijks iets gebeurd met de inbreng van deze commissie, maar ook ziet de Partij voor de Dieren een groene toekomst grijzer en grijzer worden. Een scenario van bewuste vertragingstactieken doemt tragisch op uit die grijze mist en een winsituatie voor een handjevol belanghebbenden in een sector die steeds meer verliezers kent, namelijk die van de landbouw. Ten koste van heel veel mensen en dieren.

Vooropgesteld, gebruikmaken van de samenwerkingen die zijn ontstaan in de gebieden is prachtig , want een transitie ga je niet alleen aan. Vasthouden aan de doelen ook positief. Wel heeft de PvdD een aantal vragen over de effectiviteit van keuzes en de haalbaarheid van deze doelen.

Ten eerste vragen we GS wat zij verstaan onder ‘aantrekkelijk leefklimaat’ en een aantrekkelijk en leefbaar landelijk gebied. Is dat een gebied waar de natuur verwelkt, stiltegebieden worden doorklieft met geweerschoten van jagers die ganzen doden die niet beter weten dan dat wij een tafeltje dekje bieden waar ze u tegen zeggen. Is dat een gebied waar mensen zieker en zieker worden door het gebruik van pesticiden, met name in de sierteelt en fruitteelt, direct naast woongebieden en zelfs in de buurt van scholen en campings? Want dat is wat ik met deze uitvoeringsagenda voor me zie.

Ten tweede is de PvdD erg geschrokken van de bewering van GS in het document dat “agrarische bedrijvigheid onmisbaar is voor een gezonde leefomgeving.” Hoe legt GS deze bewering uit en hoe rijmt GS deze bewering met de zich opstapelende resultaten van onderzoek dat het landelijk gebied als gevolg van stikstof, fosfaat en dus mestoverschotten, maar ook als gevolg van het gebruik van pesticiden vol PFAS en PFOS dat in onze lucht en wateren terecht komt, steeds meer mensen ziek maakt en jonger en ernstiger? Daar horen we nauwelijks een oplossing voor in deze agenda. Heeft GS wel in beeld hoe schadelijk de sierteelt bijvoorbeeld is voor onze inwoners?  Als GS daadwerkelijk een gezonde leefomgeving ook in het landelijk gebied voorstaat, dan is de agrarische bedrijvigheid juist het soort activiteit dat een transitie zou moeten doormaken.

Kortom, wanneer worden de echte keuzes gemaakt. Het is nu al te weinig, te laat, te duur, terwijl we vanochtend gehoord hebben, en dat is echt niet nieuw, dat het wél kan, op korte termijn, voor de toekomst en met goede verdienmodellen op basis van een redelijke investering een transitie van het landelijk gebied aan te gaan. Laten we dus het budget inzetten op wat wél effectief is en niet slechts leidt tot meer van hetzelfde.

De PvdD kan daarbij wel vast wat voorstellen doen, die in de periode tot 2027 kunnen worden uitgevoerd, in gang kunnen worden gezet en uitgebreid kunnen worden na die periode. We lichten nu graag 5 concrete voorstellen uit.

Ten eerste biedt het instellen van spuitvrije zones rondom beschermde natuurgebieden, woon- en recreatiegebieden een eerste zet richting een natuurinclusieve landbouw en geeft al direct een belangrijk aandeel in de oplossing voor schoon water. Alleen al vanwege het voorzorgsprincipe zouden we hier als provincie direct toe over moeten gaan met alle berichtgeving over de zorgelijke relatie tussen ziekte en sierteelt.

Ten tweede missen we inhoud en daadkracht op maatregelen die de groenblauwe dooradering van het landschap terugbrengen met grote kansen op het behalen van doelen van biodiversiteit en een leefbare omgeving. Een niet wettelijke plicht voor landschapselementen zegt niets over de kansen die het instrumentarium biedt. Een eerste pilot met de Basiskwaliteit Natuur instrumentarium waar een toolbox voor het inzetten van landschapselementen beschikbaar is zou uitermate goed uitkomen. En het mooie is: het rijk heeft dit al voor ons ontwikkeld. Laten we daar gebruik van maken! Maar deze agenda van GS heeft geen enkele keer de term Basiskwaliteit Natuur gebruikt. Gemiste kans.

Ten derde stellen we voor om 10 agrarische ondernemers in onze provincie te ondersteunen met het 7 Vinkjes Voorstel van Urgenda voor een verdienmodel met natuurinclusieve werkwijze. Wijs bijvoorbeeld een gebiedsproces aan waar dit voorstel volledig wordt doorgevoerd, evalueer en leer voor de volgende gebieden.

Er zijn vast ook al Noord-Hollandse boeren die zich bij Urgenda hebben gemeld. Laten we hen vragen hoe we ze kunnen helpen. Bijv. Proeftuinen met nieuwe eiwitrijke gewassen zoals we in de Voedselvisie hebben vastgesteld met elkaar kunnen hier ook in geplaatst worden. Meteen een concrete uitvoeringsactiviteit. Helaas biedt dit document slechts een verwijzing naar de voedselvisie zonder verdere daadkracht.

Ten vierde, voortbouwend op “Wat wel kan” van Remkes is zonering een methode om nader te verkennen. Gebieden met 100% natuur, gebieden met 100% landbouw en daartussen overgangsgebieden waar natuur en landbouw verweven zijn. De duurzame en volledig natuurinclusieve variant van Agrarisch Natuurbeheer geeft hier al een inkijkje in de mogelijkheden. In die overgangsgebieden kan ook invulling worden gegeven aan andere maatschappelijke opgaven, als recreatie, de bossenstrategie, de omslag naar een bio- en nature-based economie, waterberging, recreatie en (kleinschalig) wonen.

Ten slotte is in de gehele provincie een einde maken aan de bio-industrie het meest duurzame en kansrijke toekomstscenario voor iedere inwoner. Het is een oplossing voor zoveel van de crises waar we nog altijd mee te maken hebben. Dat geldt voor agrarische bedrijven met geiten, varkens, kippen, runderen, maar zeker ook voor vissen. Met goed uitgewerkte scenario’s als die van Urgenda kunnen we op de korte termijn al een heel eind komen. Waarom nog eindeloos investeren in een van de meest wrede industrieën als de kweekvisserijen die nu op Texel met gemeenschapsgeld vorm krijgen, terwijl dierwaardigheid zelfs voor deze coalitie een thema is!

Dit zijn concrete activiteiten die in een KTA prima uitvoerbaar zijn.

Voorzitter, We vernemen graag de reactie van de Commissie op deze voorstellen die we samen verder kunnen uitwerken. Daarbij denken we ook aan een werkgroepje vanuit deze Cie om de korte termijn agenda mbv de scenarioschets van Urgenda verder uit te werken. Dat hoeven we niet alleen te doen. Deze voorstellen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en deze wetenschappers zijn maar al te bereid om hun onderzoeken in de praktijk uit te gaan voeren.

Ook vernemen we een antwoord op onze vragen van GS. En we vernemen vooral ook waarom GS in dit document aangeeft dat een transitie van het landelijk gebied aanstaande is en welke fundamentele veranderingen ten opzichte van de huidige crisissituatie dan worden ingezet.