Algemene Beschou­wingen: van een groei­eco­nomie naar een economie binnen de grenzen van de planeet

PvdD Statenlid Bram van Liere aan het woord in PS-vergadering

Voorzitter,

Is het voldoende om goed op de winkel te passen als de straat in brand staat? Er is natuurlijk niets mis met goed op de winkel passen, maar het is soms volstrekt onvoldoende. Het college heeft in deze begroting netjes de door hen voorgestelde beleidswijzigingen uit de Kaderbrief verwerkt en een business as usual begroting gemaakt voor het nieuwe jaar. In deze Kaderbrief, en dus deze begroting, geen verdere bezuinigingen op natuur, geen extra geld voor het doodmaken van dieren en geen nieuwe asfaltplannen. De Partij voor de Dieren haalde opgelucht adem. Maar daarmee is het natuurlijk geen goede begroting. Deze begroting had in dienst moeten staan van het omschakelen van een groeieconomie, naar een economie binnen de grenzen van de planeet.

Met het Akkoord van Parijs heeft de wereld het pad ingezet naar het einde van het fossiele tijdperk. De wereld gaat hoe dan ook ingrijpend veranderen. Op de winkel passen is dus niet voldoende. En paar zoethoudertjes in de goede richting ook niet. Hoe belangrijk het ook is dat we een pilot natuur inclusieve landbouw doen, dat de provincie inzet op circulaire economie, dat we experimenteren met groene lasers om schade door dieren diervriendelijk te voorkomen en dat we een programma hebben voor Groen Kapitaal: het is niet voldoende om te leven binnen de grenzen van deze planeet. Daartoe moeten we paal en perk stellen aan activiteiten die de planeet en de omgeving schaden, zoals intensieve landbouw, extra asfalt, meer Schiphol.

Earth overshoot day, de dag dat de grondstoffen die de Aarde duurzaam kan leveren in een jaar op zijn, viel dit jaar op 2 augustus. Sinds die datum leven we op de pof bij toekomstige generaties. Hoe is de balans in Noord-Holland? Wat is onze Earth Overshoot Day?

Provinciale Staten verzoeken het College van Gedeputeerde Staten:

- jaarlijks uit te rekenen op welke dag van het jaar voor de provincie Noord-Holland Earth Overshoot Day valt;

en gaan over tot de orde van de dag.

Als een kwakzalver verblind door eigen gewin blijven we economische groei voorschrijven als het wondermiddel dat de wereld zal genezen van al haar kwalen. Hoelang kunnen we de destructieve effecten inherent aan onze economische zalfjes en drankjes nog ontkennen?

Klimaatverandering, ineenstortende ecosystemen, het verdwijnen van 75% van de insecten, vervuiling, toenemende ongelijkheid, groeiende politieke onmacht als gevolg van de excessieve macht van multinationals: onze obsessie met economische groei is de stuwende kracht achter de enorme uitdagingen van de 21e eeuw.

Kate Raworth, wetenschapper in Oxford ontwierp een economisch model waarin de economie niet los staat van de aarde. Haar model laat zien hoe economische activiteiten grondstoffen en energie consumeren, terwijl het afval en vervuiling veroorzaakt.

We moeten een groei bewerkstelligen die niet tegengesteld is aan de belangen van toekomstige generaties mensen, van dieren en natuur, maar ermee samengaat.

Van ‘economieën die moeten groeien, of we er nou allemaal in gedijen of niet,’ naar ‘economieën waarin we allemaal gedijen, of ze nou groeien of niet.’

De wereld als een donut: in de donut zitten bij wijs van spreke alle middelen die de mens nodig heeft om een goed leven te kunnen leiden (voedsel, onderdak, energie, onderwijs, zorg, en democratie) in voldoende mate. In het centrum is er schaarste en hebben we te weinig om goed te kunnen leven. Maar buiten de donut is er teveel: de ecologische grenzen die de planeet op onze activiteiten plaatst en waarbuiten we biodiversiteit, klimaat, waterbronnen, lucht, de ozonlaag onherstelbare schade toebrengen.

Tussen de zoete vlakken van de donut is het goed toeven voor iedere bewoner van de aarde. Tussen de sociale grens van de VN en de ecologische grenswaarden van de aarde, is de ´safe and just space of humanity.´

Waar we ons nu bevinden? Miljarden mensen bevinden zich binnen de kleinste ring, en honderden miljoenen bevinden zich ver buiten de grote ring. Waar denkt u dat onze Provincie staat?

Het gaat dan niet alleen om waarden in geld, maar ook om sociale waarden. De Partij voor de Dieren maakt deel uit van een wereldwijde emancipatiebeweging die de belangen van de zwaksten verdedigt tegenover het vermeende recht van de sterksten. Individuen beoordelen op basis van geslacht, huidskleur, seksuele voorkeur of diersoort moeten worden vervangen door gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en een duurzame samenleving voor iedereen, waarin emancipatie werkelijk ruimte krijgt.

In de provincie Groningen hebben wij al samen met andere partijen ervoor gezorgd dat de provincie inzet op beleid voor veiligheid, sociale acceptatie en gelijke behandeling van LHBTI+ groepen en dat ook die provincie, naast Drenthe, Gelderland, Flevoland en recent Limburg een Regenboogprovincie wordt. Daarom zullen wij het initiatief van GL in onze provincie van harte ondersteunen.

Over twee jaar zouden we 100 jaar vrouwenkiesrecht moeten vieren. Ondertussen zijn de man-vrouwverhoudingen in de politiek nog steeds scheef en is Nederland in de ranglijst voor gelijkheid tussen man en vrouw van de World Economic Forum gedaald van 16de naar 32ste plek. In Nederland en provincie Noord-Holland zijn minder vrouwen aanwezig in hoge bestuurlijke functies en daarnaast werken veel vrouwen parttime. Het zegt iets over de wijze waarop wij onze werk- en zorgtaken verdelen. Als er een kindje wordt geboren moeten ouders samen de eerste weken kunnen doorbrengen. Een dag bij de bevalling en een dag om het kindje aan te geven bij de gemeente is geen figuur. Dat vraagt dus ook iets van werkgevers. Waaronder de provincie. Er staat weinig goeds in het regeerakkoord, maar de uitbreiding van partnerverlof is een geweldige stap voorwaarts. Laten we niet wachten op de wettelijke invoering en onze werknemers en hun aanstaande kinderen nu al laten profiteren. Daarom de volgende motie:

PS dragen het College van Gedeputeerde Staten op:

- het betaalde kraamverlof voor partners (ouders) zo snel mogelijk- en op zijn laatst in 2019 - uit te breiden naar minstens 6 weken;

- het betaalde adoptie-en pleegzorgverlof zo snel mogelijk- en op zijn laatst in 2019 - te verruimen naar zes weken;

en gaan over tot de orde van de dag.

Het is niet voldoende om in 2027 het natuurnetwerk te realiseren, als we maar 250 hectare per jaar realiseren. Daarvoor is de opgave te groot. Het huidige budget wordt als risico door dit college gezien. De beste inschatting is dat we jaren voor 2027 geen geld meer hebben gereserveerd om de rest van het netwerk af te maken. Uit Wagenings onderzoek bleek dat de provincie Noord-Holland geen eigen middelen in natuur steekt. Het bedrag dat voor natuur wordt gereserveerd is precies wat er door het Rijk na het natuurakkoord en het natuurpact is gestort in het provinciefonds. Maar in het natuurakkoord is ook afgesproken dat de provincies 65 miljoen zouden investeren uit eigen middlen, dat zou voor Noord-Holland 6,5 miljoen eigen middelen per jaar betekenen. Waar kan ik die terugvinden?

Er staat overigens niet veel over dieren in deze begroting. Dat is misschien maar goed ook, want met de dieren in deze begroting loopt het zelden goed af. Op zijn best worden ze gemonitord voor de Kaderrichtlijn Water, zodat goed in beeld wordt gebracht hoe de waterdoelen niet gehaald worden. Verder worden ze geveild, gefileerd en bereid of ‘beheerd’: een chique woord voor doodgeschoten, vergast of dood door jachtvogel. De korte termijn economische belangen van de visserij staan hoger aangeslagen dan het belang van vissen om te kunnen blijven zwemmen. Dat is voor allebei op lange termijn een vergissing. De intrinsieke waarde van het dier komt nergens terug. Herkent het college zichzelf in het beeld van dieren dat de begroting laat zien? Het kan beter. De Natuurbeschermingswet legt de bescherming van de in het wild levende dieren bij de provincie. Waarom is er dan geen tastbare waardering voor opvangcentra voor in het wild levende dieren?

Voorzitter,

De Partij voor de Dieren had graag een heel andere begroting gezien. Eentje die niet past op de winkel, maar die vooruitkijkt naar wat de wereld nu nodig heeft. En ja, de economie in de vorm van een donut, dat voorkomt dat mensen te weinig hebben en dat we ons toe-eigenen wat niet voor ons is. Kortom een echt inclusieve samenleving. En er is meer mogelijk dan u denkt. Als symbool hebben we, het is immers bijna lunchtijd, een smakelijke herinnering aan hoe de wereld eruit kan zien. Inderdaad, een donut, gemaakt met biologische grondstoffen, waar geen dier aan te pas is gekomen.

Dank u wel.

Bram van Liere

Statenlid Partij voor de Dieren Noord-Holland