Advies Bestuurlijk Commissie Muskus­rat­ten­be­strijding

Voorzitter,

Het draait eigenlijk om het voortzetten van de huidige wijze van muskusrattenbestrijding. Dat is typisch,want na veel onderzoeken is de twijfel over nut en noodzaak van de bestrijding alleen maar toegenomen. Vraag maar aan de Dierenbescherming, Bont voor Dieren en de Faunabescherming.
Gedeputeerde Staten onderschrijft het kader dat Bureau Waardenburg aangeeft: bestrijding kan alleen gerechtvaardigd zijn als:
1 er een duidelijke noodzaak is, en
2 de bestrijding effectief is.

Muskusratten graven soms in dijken. Dan kàn de veiligheid afnemen, maar dat hangt af van de graverij. Advies- en ingenieursbureau DHV berekende onder meer dat de veiligheidsfactor van een dijk door graverij afnam met een factor 2 tot 10. DHV ging daarbij uit van een grote bouw, een die niet in 1 jaar door muskusratten gemaakt kan worden. Verder neemt DHV aan dat deze bouw niet wordt opgemerkt en de schade niet wordt hersteld. Zou dat wel gebeuren dan is er uiteraard geen afname van de veiligheid.
Natuurlijk vinden wij dat er een noodzaak is om te voorkomen dat in waterkeringen bouwen ontstaan van een omvang die de veiligheid letterlijk ondergraaft. Maar hoe? Dat is nog de vraag.

Het lijkt zo logisch: meer muskusratten, dan zal er wel meer gegraven worden en dan zal de veiligheid wel verder afnemen. Het heeft ook mij eerst verbaasd dat de onderzoekers hier geen bewijs voor vonden. Zelf formuleerden zij dat zeer voorzichtig: "Geconcludeerd kan worden dat geen eenduidige relatie tussen het aantal vangsten en de afname van de veiligheid van een waterkering kan worden aangetoond op basis van de beschikbare gegevens", maar er werd geen enkele ondersteuning gevonden voor die relatie. Het onderzoek naar de economische schade versterkte deze twijfels, al werd daar wel gevonden dat meer muskusratten gemiddeld tot meer oeverschade leidden. Maar het werd eveneens duidelijk dat er ook andere oorzaken een rol speelden. Zo was er nauwelijks schade op de plek waar de meeste muskusratten zouden zijn. En er werd geen schade aan waterkeringen gevonden.

Voorzitter,
Er is dus géén relatie gevonden tussen het aantal muskusratten en de veiligheid. Waarom zet de muskusrattenbestrijding zo in op het verminderen van muskusratten? Het doel is toch onze veiligheid? Hoezo is er een noodzaak de muskusratten te bestrijden?

En dan dit nog: Muskusratten zijn zeer vruchtbaar en de natuurlijke sterfte is hoog. De gedachte dat elke muskusrat die gevangen wordt er 1 minder is klopt niet. Er worden namelijk meer mannetjes gevangen dan vrouwtjes. Het vangen van mannetjes zal in de volgende generatie niet voor minder dieren zorgen, tenzij u gelooft in de monogamie van de muskusrat. Ook neemt de predatiefactor en besmettingskans voor ziekten af en zullen de overlevende muskusratten zich beter kunnen handhaven en voortplanten. Zo kan het wegvangen van individuele muskusratten snel worden gecompenseerd en is het netto effect nul. Bovendien zou de gevangen muskusrat best een week later door natuurlijke oorzaken om het leven kunnen zijn gekomen. Want zoals gezegd: de natuurlijk sterfte is zeer hoog.
Het is dus maar helemaal de vraag of de bestrijding effectief is. We moeten ons die vraag nadrukkelijk stellen, want dat vele vangen heeft mogelijk nauwelijks in vloed op het aantal muskusratten, laat staan op de veiligheid.

En laten we eerlijk zijn: Omdat er nooit onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van de bestrijding we ook niet concluderen dat de bestrijding effectief is.

Even een extreem gedachte-experiment:
Het figuur achter mij kent u uit de stukken.

Het wordt gepresenteerd als het bewijs voor de noodzaak van de muskusrattenbestrijding. Op de horizontale as van dit figuur ziet u het aantal bouwen van muskusratten. Op de verticale as staat zeg maar de veiligheid. U ziet dat de veiligheid na een paar bouwen afneemt tot een minimale waarde, het grootste effect zit in de eerste bouw.
Stel! Stel dat de muskusrattenbestrijding wél een groot effect heeft op de populatiegrootte, wat zoals gezegd nog maar de vraag is. En stel dat die populatiegrootte wél een groot effect heeft op de schade aan waterkeringen, andermaal: dat is niet aangetoond. Dan nóg blijft het de vraag of de muskusrattenbestrijding enig effect heeft op de veiligheid! Het aantal bouwen moet dan immers van meer dan 5 naar minder dan 5 worden gebracht. Uit niets blijkt dat dit gebeurt. Sterker nog, we weten niet eens hoeveel kritieke bouwen gevonden en hersteld worden.

Daarom verzoek ik de gedeputeerde om het aantal kritieke bouwen in waterkeringen op te nemen als kengetal voor de muskusrattenbestrijding. Alleen met die gegevens krijgen we een beeld van de effectiviteit van de bestrijding op de veiligheid.

En ik heb een belangrijke vraag: Waarom stelt dit advies dat de muskusrattenbestrijding noodzakelijk is? Dit staat regelmatig in het advies, maar dat is allemaal gebaseerd op één conclusie van één rapport van DHV waarbij wordt opgemerkt, en dan citeer ik Gedeputeerde Staten: “dat DHV in haar rapportages nergens de noodzaak van muskusrattenbestrijding onderbouwt.” Einde citaat.
Samenvattend, de muskusrattenbestrijding heeft andermaal niet aangetoond dat ze noodzakelijk of zelfs maar effectief is. De bestrijding garandeert de veiligheid niet, kost handenvol geld en veroorzaakt veel dierenleed.

Wij vragen u dan ook dringend dit advies terug te nemen en te verbeteren opdat het advies wèl door de onderbouwde conclusies van onderzoek gedragen kan worden.
Dank u wel.