Bijdrage Wadden­fonds begroting 2024 en jaar­stukken 2022

(maidenspeech)

Beste voorzitter, beste Statenleden

De haas staat in de mythologie symbool voor de natuurlijke cyclus van het leven. Geïntrigeerd door oude verhalen en gebruiken studeerde ik klassieke talen, en archeologie. Het was zo’n andere wereld dan die waarin ik opgroeide, onder de stinkende rook van Pernis zoals we in Spijkenisse zeiden.

Ik probeer mijn naam altijd eer aan te doen, het natuurlijke evenwicht te behouden, positief te blijven. Dus ging ik op zoek naar mijn manier om het natuurlijk evenwicht te herstellen. Ik vond de politieke weg. Niet door het hazenpad te kiezen gek genoeg, maar juist door hier te staan. Net als bij de zorg voor erfgoed, waar ik vanuit mijn professie al 20 jaar voor sta, geldt ook voor de zorg voor de planeet: als je er niet voor vecht, is het straks onherstelbaar verwoest of voorgoed verdwenen. Staan voor je idealen gaat niet altijd over rozen. Die andere crisis, de diversiteitscrisis van onze maatschappij, speelt hier een rol.

Vrouwen spelen een centrale rol in natuurbehoud overal ter wereld. Juist hun kennis en oplossingsgerichte denkwijze, het leggen van verbindingen, versterken van de relatie door empathie en een groot rechtvaardigheidsgevoel zouden meer de ruimte moeten krijgen in besluitvorming. Hun stem moet gehoord worden. Voor mij reden om hier als Statenlid namens de Partij voor de Dieren te staan. Want ook ik was regelmatig, laten we zeggen, ’t haasje wanneer ik mijn zorgen openlijk uitsprak over het welzijn van de planeet. Juist dat welzijn, een toekomst voor mijn twee kinderen en alle anderen, is waar ik voor ga. Precies zoals bij de zorgen nu gebeurt in het Waddengebied en vele andere plekken. Misschien doordat het huidige bestuur van het Waddenfonds slechts voor 30% uit vrouwen bestaat? Of omdat de stikstofrem kennelijk niet voor garnalenvissers telt, maar alleen voor andere sectoren. Dat weet ik allemaal niet, mijn naam is Haas he.

Wat ik wel weet is dat het de hoogste tijd is het Waddengebied te beschermen conform de status, het belang, het gewicht dat we er aan gaven. Al sinds 2009 Unesco Werelderfgoed, maar het gaat niet goed met het Waddengebied. Ondanks de bijdragen van het Waddenfonds. Het gaat niet goed met het ecosysteem. Het gaat niet goed met broedplaats en overwinteringsgebied van miljoenen vogels, met de unieke planten- en diersoorten. En wat doen wij? Wij, de mens, gaan gewoon door met activiteiten die schade toebrengen, zoals visserij. Ja, visserij is een van de meest problematische activiteiten in de Waddenzee, nota bene Natura-2000 gebied. In het bijzonder de garnalenvisserij. De bewijzen over de schadelijkheid stapelen zich op. Het Rijk gedoogt nu de garnalenvisserij terwijl de vergunningen tot 1 januari 2023 geldig waren. Op de Passende Beoordeling bij de nieuwe vergunningaanvraag is een wetenschappelijk memo gepubliceerd. Ik noem twee schokkende zaken hieruit, namelijk 1 dat niet aan de stikstofreductie wordt gedaan die van andere sectoren wel wordt verlangd. Ten tweede dat het voorzorgsbeginsel uit de Habitatrichtlijn niet wordt nagekomen. Immers, er is grote onzekerheid over de schade door garnalenvisserij aan het ecosysteem. Totdat het tegendeel is bewezen zou voor dit kwetsbare gebied elke vorm van garnalenvisserij gestopt moeten worden. Ja, daar is lef voor nodig, of noem het leiderschap, compassie en inzicht dat de ecologische balans totaal verdwenen is. De EU werkt al aan een verbod van visserij in Natura-2000 gebied. Nu gedogen houdt de vissers alleen maar langer aan het lijntje. Ik zie hier wat parallellen met landelijke problematiek. En dat terwijl we fondsen ter beschikking hebben om een vrijwillige uitkoop te financieren.

Daarom de 1^e motie, mede ingediend door SP, Pas voorzorg toe bij de Waddenzee, met als dictum:

"roepen Gedeputeerde Staten op:

• zich bij het Rijk in te spannen, eventueel in gezamenlijkheid vanuit het bestuur van het Waddenfonds, om slapende natuurvergunningen voor de garnalenvisserij in de Waddenzee in te nemen totdat is vastgesteld dat geen schade wordt toegebracht aan ecologische waarden en nieuwe vergunningen pas te verlenen als aan het voorzorgsprincipe van de Habitatrichtlljn is voldaan;".

Het bestaande beleidskader van het Waddenfonds voldoet en hieraan willen we niet tornen. De Gedeputeerde heeft in de commissie ook helder verwoord dat er een redelijke balans is tussen de economische en ecologische doelen. Daar zijn we blij mee en we hopen dat deze bestuurlijke kaders vastgehouden kunnen worden. We zullen dan ook de jaarstukken goedkeuren. Toch zien we in de verslechterde ecologische toestand van het Waddengebied aanleiding om een extra impuls te geven aan de natuurwaarden. Door het Waddenfonds op te roepen bij hun beoordeling van alle aanvragen, dus ook die met een economische doelstelling, óók de ecologische waarden mee te nemen, opdat de natuur de impuls krijgt die ze nodig heeft, overal daar waar dat kan. Geen extra budget, geen wijziging van bestaande kaders of doelen, maar simpelweg de natuur een handje helpen waar dat kan.

Daarom de 2^e motie, mede ingediend door SP, Een impuls voor de Waddenzee, met als dictum:

"verzoeken het Waddenfonds om:

• waar mogelijk alleen bij te dragen aan programma's en projecten met als hoofddoel C (economie) wanneer óók een duidelijke bijdrage aan het realiseren van hoofddoel A en/of B (vergroten en versterken natuur- en landschapswaarden, en verminderen/wegnemen extern bedreigingen) van het Waddenfonds blijkt;".

De verkiezingscampagnes stonden er vol mee dat de natuur beschermd moet worden, dat de biodiversiteitscrisis een groot probleem is. Dus ik heb er alle vertrouwen in dat deze motie gesteund wordt.

En dan kom ik bij de motie die we mede met D66 indienen, een rechtspersoon voor de Waddenzee. Daar heeft collega Vroom al het een en ander over gezegd en Partij voor de Dieren is blij dat ook D66 erkent dat er een radicaal andere logica nodig is om de natuur te kunnen beschermen dan we tot nu toe gedaan hebben. Omdat rechten voor de natuur voor veel partijen een nieuw fenomeen is, de ontwikkelingen buiten ons om toch doorgaan en ook de vergunningverlenende, kaderstellende en toetsende rol van Provinciale Staten raakt, lijkt het ons goed om een expert meeting te organiseren. Zo raken we met elkaar vertrouwd vanuit dezelfde stand van kennis met het onderwerp en kunnen we goed beslagen ten ijs komen wanneer de minister vervolgstappen zet in dit concept, ongeacht de rol die GS zou kunnen spelen wanneer de eerste motie over dit onderwerp het haalt.

Daarom de 3^e motie, mede ingediend door SP, GL, Volt, PvdA Een vervolgstap rechten voor de Waddenzee. Met als dictum:

"stemt in met:

• de organisatie vanuit de commissie natuur van een expertmeeting over de kansen, gevolgen en toepassingen van het toekennen van rechten aan de Waddenzee en nodigt ook de Provinciale Staten van Friesland en Groningen en de waterschappen daarbij uit;

en gaan over tot de orde van de dag."

Op talloze plekken in de wereld wordt op deze manier de natuur gewaardeerd om de natuur zelf. Wat zou het mooi zijn om in onze provincie de waardevolle Waddenzee als rechtspersoon in ons midden te verwelkomen en te koesteren.

En als u zich soms afvraagt hoe de hazen lopen, kan ik u vertellen, meestal op hoge hakken, maar vooral hoop ik: in vrijheid zonder enige angst te hoeven hebben voor maaimachine of kogel.

Dank u wel.